0000092

stronne. Wtedy jedna lub obie gałki oczne ustawione są nieruchomo na wprost, powieka lub powieki są opadnięto, a źrenica lub źrenice sztywne. Całkowite porażenie nerwów ruchowych oczu przemawia raczej za uszkodzeniem pili nerwów ruchowych oczu aniżeli za uszkodzeniem jąder tych nerwów w pniti mózgu, chociaż zdarzyć się może ono również i w tym ostatnim przypadku. Najczęściej widzimy całkowite porażenie wszystkich nerwów ruchowych oczu w ogniskach chorobowych umicjsco-wiomch w obrębie zatoki jamistej, gdzie nerwy tc w swym przebiegu do mięśni ocznych skupiają się. na niewielkiej przestrzeni. Zakrzep zatoki jamistej, nowotwory lub tętniaki uciskające tę zatokę, złamania podstawy czaszki, sprawy zapalne opon oraz pnia mózgu, jak: gruźlicze zapalenie opon oraz kila opon i mózgu, postać mózgowa choroby Heinego-Medina, zespół Wernickego encephalopalhia Wernickego), zatrucie jadem kiełbasianym botulismus) oto częste przyczyny porażenia wszystkich nerwów ruchowych oczu. W miastenii zachodzi porażenie mięśni zewnętrznych oczu. przemijające lub trwałe, na skutek ich męczenia się i osłabienia. Zdarza się też wrodzony niedorozwój jąder nerwów ruchowych oczu, przeważnie nie dotyczy to jednak wszystkich jąder.

Spośród wymienionych tu spraw chorobowych w jednych zachodzi uszkodzenie samych nerwów, w innych ich jąder; w niektórych, jak w botulismus częściej występuje ophthalmoplegia interna, w drugich wyłącznie ophthalmoplegia externa, jak w miastenii, w której zresztą, jak już nadmieniłem, porażenie dotyczy samych mięśni. Odosobnione porażenie n. okoruchowego dotyczyć może całego nerwu lub poszczególnych jego gałązek. Obustronne całkowite porażenie nerwów okoruchowych zdarza się rzadko. Gałki oczne znajdują się wówczas w zezie rozbieżnym, powieki górne są opadnięte, źrenice szerokie i sztywne, ruchy gałek do góry, dołu i na wewnątrz są zniesione. Spostrzega się to w ogniskach roz-mięknieniowych lub w guzach umiejscowionych w śródmńzgowiu, w kile mózgu, w stwardnieniu rozsianym oraz w zapaleniu mózgu.

Jednostronne całkowite porażenie n. okoruchowego występuje częściej aniżeli obustronne. Wówczas tak samo jak i w obustronnym porażeniu, tylko że z jednej strony, istnieje ptoza powieki górnej, źrenica jest rozszerzona i nic oddziaływa na światło, gałka oczna ustawiona jest w zezie rozbieżnym, przy czym zniesione są jej ruchy ku górze, do dołu i na wewnątrz. Całkowite jednostronne porażenie n. okoruchowego wskazuje najczęściej na ucisk, względnie schorzenie samego nerwu, tak jak to już wspomniałem, rzadziej na sprawę umiejscowioną w pniu mózgowym i obejmującą jądra tego nerwu. Jest to zrozumiałe, jeśli zważyć, iż jądra n. okoruchowego w pniu mózgu znajdują się w pewnej od siebie odległości, podczas gdy włókna jego są skupione w samym nerwie. Następujące sprawy chorobowe powodować mogą jednostronne porażenie całkowite n. okoruchowego na skutek ucisku na nerw lub zajęcia tego nerwu przez sprawę chorobową: tętniak lub guz w okolicy kości klino-

83