94282301 djvu

FIZYOLOGIA RUCHÓW 403

jest przeciwnie: jedna lub obie stopy stanowią punkt stały. Jeżeli n. p. w postawie stojącej, miednica, a wraz z nią tułów, porusza się wprzód i wtył dokoła osi czołowej, przechodzącej przez oba stawy biodrowe, wówczas tylne mięśnie uda działają (przy silnem nachyleniu wraz z m. pośladkowym wielkim) jako mięśnie wy-prostne miednicy i tułowia, przednie zaś jako zginacze. Jeśli miednica wychyla się w bok dokoła osi strzałkowej, przechodzącej przez jeden staw biodrowy, wówczas znów mięśnie odwodzące udo (zwłaszcza m. pośladkowy średni), z drugiej strony zaś przywodzące udo. utrzymują miednicę w równowadze. W postawie stojącej, ruchy w stawach biodrowych, kolanowych i skokowych są w wysokim stopniu wzajemnej zależności: zginając np. kolana, zginamy zarazem uda w stawie biodrowym i stopy w stawie skokowym. Ten sam ruch stanowi typowy przypadek skurczu hamującego (patrz wyżej), gdyż mięśnie wyprostne uda, oraz mięśnie łydkowe występują tu w roli hamulców, zginacze zaś są nieczynne.

Środek ciężkości ciała.

Koniecznym wstępem do studyów nad postawami i ruchami lokomocyjnymi człowieka jest oznaczenie środka ciężkości ciała. Już od czasów Borellego umiemy oznaczać płaszczyznę poprzeczną, w której leży ten punkt. Kładąc np. osobę badaną na wznak na długiej desce, opartej w środku długości na krawędzi podpórki w kształcie leżącego graniastosłupa trójściennego, przesuwamy potem deskę na podpórce aż do otrzymania możliwie dokładnej równowagi. Wówczas środek ciężkości leży w płaszczyźnie pionowej, przechodzącej przez krawędź podpórki.

Ponieważ wobec budowy dwuboczno-symetrycznej człowieka można przyjąć, że środek ciężkości leży zarazem w płaszczyźnie środkowej, metoda Borellego odrazu oznacza nam linię strzałkową, w której szukać należy środka ciężkości.

Aby otrzymać umiejscowienie środka ciężkości na tej linii, Reynolds i Lovett oznaczają, zapomocą zmodyfikowanej metody Borellego, trzecią płaszczyznę przechodzącą przez ten punkt, t. j. płaszczyznę czołową. Używają w tym celu wagi sprężynowej stu-funtowej A (ryc. 134), opierając na jej pomoście, za pośrednictwem ostrokrawędzistej podpórki, deskę _B, której drugi koniec w ten sam sposób umieszczają na stałym klocku C. Poza tym klockiem znajduje się słupek i?, zaopatrzony w podziałkę z suwakiem D. Na desce

26*