94282101 djvu

FIZYOLOGIA KUCHÓW 401

szago przykładu przedewszystkiem m prostego brzucha i lędźwio-wo-biodrowego) przyłącza się tylko wtedy, jeśli ruch ma się odbyć z prędkością przewyższającą tę, jaką może dać samo działanie siły ciężkości. Takie szybkie nachylenia wykonywamy np. dla uniknięcia ciosu, dla schwycenia lub odbicia pocisku 1. t. p. Na odwrót, przy nachyleniach wstecz, hamulcem są mięśnie brzuszne.

Podobne prawidła rządzą też ruchami szyi i głowy. Głowę trzymamy zwykle w takiem położeniu, że opadłaby wprzód, gdyby nie stały skurcz mięśni karku. Dla skinienia głową wystarczy ten skurcz zwolnić. Dopiero przy szybkiem skinięciu możemy wyczuć stwardnienie mięśni mostko-obojczyko-sutkowych.

Co do szczęki dolnej, zamykanie ust odbywa się z pomocą mięśni skroniowych i żwaczy, które, dzięki przyczepowi prostopadłemu do kości, stanowią przykład prawie całkowitego wyzyskania siły mięśniowej. Te korzystne warunki istnieją jednak tylko dla położenia, odpowiadającego mniej więcej ustom zamkniętym. Przy ustach otwartych ad maximum, przeciwnie, siła ta maleje prawie do zera. Mięśnie skrzydlaste zewnętrzne nietylko wysuwają szczękę ku przodowi (jednostronnie lub obustronnie), lecz prawdopodobnie (D u Bois Reymond) działają także przy otwieraniu ust wspólnie z mm. gnykowymi.

W zakresie ruchów kończyn górnych, ostatnie czasy przyniosły nam niejednę zmianę zapatrywań. W sprawie ruchów w stawie barkowym panował do niedawna pogląd D u c h e n n e⁵ a, jakoby w podnoszeniu ramienia do poziomu łopatka nie brała udziału; dopiero w dalszych stadyach ruchu ramienia ku górze miały uczestniczyć mięśnie łopatkowe. W istocie, podrażnienie elektryczne m. naramiennego wystarcza do podniesienia ramienia do poziomu. P. Richer wykazał jednak oglądaniem, że od początku ruchu biorą tu udział i mięśnie łopatkowe, przedewszystkiem zaś m. zębaty przedni, co potwierdził Steinhausen, dowodząc (prześwietleniem) wychylenia łopatki także w tym pierwszym okresie podnoszenia ramienia (ryc. 133, str. 402).

O zginaniu i prostowaniu przedramienia wspomnieliśmy już wyżej kilkakrotnie. Natomiast wspomnieć jeszcze należy o pronacyi i supinacyi. Ruchy te odbywają się dzięki nawijaniu i odwijaniu ścięgien dokoła kości przedramienia. Według nowszych badań su-pinatorem głównym jest m. dwugłowy, pronatorem zaś pr. czworoboczny; rola innych mięśni jest tylko pomocnicza. Dlatego też

Fizyologia człowieka.    26