wiedzą, co jest dla nich dobre, wiedzą jaką szkołę, zawód mają wybrać i nie potrzebują pomocy osób najbliższych.
W badaniach wykazano bardzo mały wpływ grona pedagogicznego na wybór przyszłej drogi edukacyjno-zawodowej badanej młodzieży. Nauczyciele uzyskali V rangę wyboru, ze średnią 1,45, pedagog szkolny VI rangę ze średnią 1,34, doradca zawodowy VII rangę ze średnią 1,21 oraz psycholog VIII rangę ze średnią 1,14. Przyczyn takiego stanu rzeczy można upatrywać w masowości dzisiejszej edukacji. Przeludnione klasy (jedna z badanych przeze mnie klas liczyła 32 osoby) nie pozwalają gronu pedagogicznemu na indywidualne dotarcie do ucznia, poznanie jego zainteresowań, predyspozycji. Najczęściej indywidualną opieką objęci są tylko uczniowie, którzy sprawiają trudności wychowawcze, czy mają problemy w nauce. Uczeń, który nie sprawia takich trudności zostaje pozostawiony samemu sobie. Licealiści nie korzystają również z pomocy osób spoza szkoły, bowiem możliwość pracownik poradni psychologiczno-pedagogicznej uzyskał IX rangę wyboru, ze średnią 1,13 p. Nie są świadomi, że od takiej osoby mogliby otrzymać fachową pomoc w zakresie wyboru szkoły czy zawodu.
Żaden z respondentów nie wymienił innej osoby, która byłaby pomocna przy wyborach edukacyjno-zawodowych. Świadczy to o tym, iż zakres możliwości podanych uczniom był wyczerpujący i uczniowie nie mieli potrzeby uzupełniania go.
Ważnym aspektem w toku badań było postawienie respondentom pytania dotyczącego stosunku rodziców badanej młodzieży do ich wyborów/decyzji edukacyjno-zawodowych. Zdecydowana większość respondentów - 86,0% deklaruje, że rodzice popierają ich decyzje. Odpowiedzi te nie świadczą jednak o tym, że rodzice mają wpływ na decyzje podejmowane przez dzieci. Rodzice jedynie szanują to, co robi młodzież. Wnioskować należy, że większość rodziców pozostawia wolną rękę dzieciom w decydowaniu o ich przyszłości. Jak zaznacza W. Rachalska z wielu badań wynika, że rodzice mają wpływ na decyzje edukacyjno-zawodowe swoich dzieci. Młodzież twierdzi, że rodzice i członkowie rodziny udzielają im nie tylko najbardziej przydatnych informacji o wybieranym zawodzie, ale także udzielają pomocy w dokonywaniu wyboru.217 Odpowiedzi badanej przeze mnie młodzieży nie
217 W. Rachalska, Przygotowanie uczniów do wyboru zawodu, Warszawa 1990, s. 24
72