009 6

1. WIADOMOŚCI WSTĘPNE

1.1. Wprowadzenie

Wszystkie maszyny, a wśród nich motocykle, ulegają w miarą użytkowania zużyciu i uszkodzeniom. Uszkodzenia są częściowo wynikiem zużyciowych zmian poszczególnych części, a częściowo mogą być następstwem nieprawidłowej eksploatacji i obsługi motocykla. Czasami zdarzają się niedomagania wynikające z ukrytych wad materiałowych części, lecz są to przypadki bardzo rzadkie.

Uszkodzony motocykl wymaga naprawy w celu przywrócenia mu sprawności eksploatacyjnej. Pojęcie naprawy obejmuje zespół czynności związanych z doprowadzeniem mechanizmów motocykla do normalnego stanu używalności. Inaczej mówiąc, naprawa ma na celu usunięcie skutków uszkodzeń lub zużycia określonych części lub zespołów danego mechanizmu. Przy idealnie dokładnie przeprowadzonej naprawie, teoretycznie biorąc, sprawność naprawionego mechanizmu równa jest sprawności mechanizmu nowego. W praktyce jednakże nie zawsze daje się to osiągnąć. Nie mniej należy do tego dążyć poprzez odpowiednio staranne i dokładne przeprowadzenie naprawy.

Bezpośrednią przyczyną uszkodzenia lub normalnego zużycia części jest — najogólniej mówiąc — oddziaływanie na nie określonych czynników mechanicznych i chemicznych.

Zużycie mechaniczne może mieć dwie przyczyny. Jedną z nich jest wzajemne ścieranie się dwóch części, które podczas pracy poddane są wzajemnemu naciskowi i względnemu ruchowi. Druga to zmęczenie materiału poddanego wielokrotnym zmiennym obciążeniom. Czynniki o charakterze chemicznym powodują zużycie części na drodze korozyjnej. W praktyce, wszystkie te czynniki oddziaływają jednocześnie, lecz dla części pracujących w określonych warunkach, poszczególne z nich mogą odgrywać rolę dominującą.

Przeważająca większość części motocykla ulega zużyciu w wyniku tarcia. Powoduje ono zmianę wymiarów współpracujących części, czego typowymi przykładami są owalizacje, stożkowa-tość i nierówności powierzchni czopów, tulei, sworzni itp. Stopień zużycia wywołanego tarciem zależny jest głównie od obciążenia, szybkości wzajemnego ruchu i rodzaju materiału współpracujących części, jak również od gładkości powierzchni oraz jakości ich smarowania. Rodzaj materiału dobierany jest przez konstruktora zależnie od nacisków i szybkości wzajemnego ruchu części, w sposób zapewniający uzyskanie określonej ich trwałości, przy czym cena materiału ma bardzo duże znaczenie. Istotną rolę odgrywa gładkość współpracujących części. Im gładkość jest większa, tym mniejsze powinny być zużycia.

Przy niektórych częściach narażonych na oddziaływanie pewnych chemicznych związków, zużycie potęgowane jest przez zjawisko korozji. Występuje ono szczególnie wyraźnie w odniesieniu do cylindra, w mniejszym zaś

9