009 7

.....w.mu uzupcmn u |i 111111 wti/.ne spostrzeżenie.

( Miiówtono tendencje Wskazują na wewnętrzną /lo/onosc i różnorodność re-IM. .|i nad administracją public/ną. Jednocześnie można dosiiv.ee dążenie do integracji wysiłków naukowych skierowanych na wyjaśnienie tych zjawisk 1’ojawia się otwarta kwestia kompleksowego charakteru czy sposobu uprawiania nauki administracji (Knosala, Matan, Zacharko, 1996, s. 10; Błaś, 1998, s. 80 87). Autorzy ci wskazują, że proces wyodrębniania się nauki admini-siracji jest zjawiskiem ewidentnym. Komplikowanie się zjawisk związanych ze strukturami i funkcjonowaniem administracji, różnorodność jej form i metod działania powodują, że nie da się tych procesów opisać w ramach jednej dyscypliny naukowej. Stąd konieczność pluralistycznego, interdyscyplinarnego spojrzenia na ten przedmiot badawczy. Taki sposób uprawiania tej nauki prezentują m.in.: G. Langrod, J. Cevalier, D. Loschak, R.A. Bernstein, R. 0’Hara, a na gruncie polskim Z. Leoński (Knosala, Matan, Zacharko, 1996, s. 11-12; por. również Błaś, 1998, s. 74). Stanowić to powinno barierę przed jednym ze znaczących niebezpieczeństw, jakim może się okazać również ograniczenie perspektywy poznawczej tylko do jednej z dyscyplin. Służyć one powinny diagnozowaniu stanu administracji, formułowaniu pożądanych modeli jej działania i określaniu jej prognoz rozwojowych.

r

Nauka czy teoria administracji publicznej?

Wybitny polski socjolog i metodolog Stefan Nowak prezentował opinię, iż „niemal wszystkie nauki społeczne — w mniejszym lub większym zakresie — chcą wykrywać regularności badanych przez siebie zjawisk, formułować pewne prawa i budować teorie” (Nowak, 1985, s. 10). Nie inaczej jest z tą gałęzią wiedzy, która za przedmiot swojego zainteresowania obrała administrację publiczną. Tutaj też taka tendencja jednoznacznie się ujawnia. Analizując status teoretyczno-metodołogiczny nauki o administracji publicznej, wyłaniają się co najmniej dwa bardzo istotne problemy poznawcze:

1.    Czy możemy mówić o ukształtowaniu się samodzielnej dyscypliny naukowej pod nazwą: nauka o administracji publicznej?

2.    Czy uprawnione jest używanie określenia: teoria administracji publicznej w takim sensie, w jakim określa się ogólnie teorie?

Jak się wydaje, odpowiedź na pierwsze pytanie nie powinna budzić wątpliwości. Nauka o administracji spełnia klasyczne warunki przypisywane samodzielnej nauce, gdyż ma swój wyróżniony, specyficzny przedmiot badawczy, dysponuje zespołem metod i technik badawczych, które pozwalają na wielo-slmnne wyjaśnienie mechanizmu jej działania, oraz dopracowała się względnie zintegrowanego zespołu pojęć, który służy opisowi badanego wycinka rzeczywistości społecznej. Jest faktem, że zespół tych pojęć nie ma bezdyskusyjnego i swoistego charakteru.

\iuli/ii|.|i .1 .ii ir. nauk i. warto wskn/nt im jrs/c/c jcrin;) wa/ną okoliczność vii|/aiu| / iulcnlyseypl mamie ro/iiminną i uprawianą nauk.) o administracji. I'• •winna ona według opinii A. Blasia służyć;:

I poznawaniu i uogólnianiu rzeczywistych działań administracji publicz-

,, |

.’ pi ze widywali i u potencjalai<^nożliwych, prawidłowo prognozowanych .1 ułan administracyjnych;

\ lormułowaniu wzorów „idealnych” działań administracji publicznej.

l ylko pod takimi warunkami nauka o administracji ma szansę stać się uiowno nauką teoretyczną, empiryczną, jak i praktyczną, mającą swoje zasto-. iw .mię w udoskonalaniu realnie działających struktur władzy administracyjnej. • »macza to sytuację, gdy jej „twierdzenia i oceny mają sens realny jedynie w odniesieniu do konkretnej administracji publicznej oraz konkretnej — co do miejsca i czasu — rzeczywistości państwowej, gospodarczej i politycznej” il/debski, Kulesza, 1998, s. 12).

< Jhserwując i analizując rozwój refleksji naukowej nad administracją pu-Uif/ną, można postawić tezę, iż wraz z procesem usamodzielniania się nauki m administracji pojawia się zauważalna tendencja do formułowania teoretyczny li jej podstaw. Teoria oznacza „zespół, system twierdzeń logicznie i rzeczowo iip.a/.pikowanych, powiązanych określonymi stosunkami logicznymi, występni.jry w nauce oraz spełniający przyjęte w niej kryteria naukowości i popraw-nu\ei metodologicznej” (Słownik wyrazów obcych, 1980, s. 754). W innym 111/umieniu teorią można nazwać spójny system praw nauki zintegrowanych \\ edle pewnej jednolitej zasady dla wyjaśniania i ewentualnego przewidywania i.iwisk określonej kategorii (Nowak, 1985, s. 396-397).

Przedwczesne byłoby orzekanie w świetle dorobku nauki o administracji, i jt■ sl ona także teorią. Przeszkodą jest wiele znaczących ograniczeń, np. brak n.')'odnień dotyczących jednolitego zdefiniowania przedmiotu badań. Dopiero mi lej podstawie można budować trwały i jednolity fundament teoretyczny. Bez i. go (rudno jest przewidzieć, czy w najbliższym czasie jest możliwe ukształtowanie się choćby jednolitej wizji teoretycznej.

Konkluzje

1.    Administracja publiczna jest współcześnie przedmiotem zainteresowania w idu dyscyplin naukowych.

2.    Wzrost tego zainteresowania jest efektem wzrostu znaczenia tej struktury w życiu współczesnych społeczeństw i komplikacji tej dziedziny życia. Wiele pioblemów funkcjonowania administracji ma interdyscyplinarny charakter i ich wyjaśnienie wymaga współdziałania różnych dyscyplin naukowych. Implikuje lo konieczność włączania ich w obieg refleksji nad nauką o administracji.