01 horz

dyfundujc przez celulozowe ściany i zbiera się pod kutykulą. Włoski tego typu występują w gatunkach rodziny Lamiaceae (Labiatae).

Rys. 27. Wiosek typu Compositae: A oglądany z boku. B oglądany z góry.

Włoski typu Compositae: komórki ułożone są parami piętrowo. Komórki szczytowe pełnią funkcje wydziclniczc. Olejek lotny zbiera się na zewnątrz komórek wydziclniczych, między ścianą celulozową a kutykulą. Włoski tego typu występują w rodzinie Asteraceae (Compositae).

Przykład: kwiaty rumianku pospolitego - Chamomilla recutita (L.) Rauschcrt (Matricaria chamomilla L.).

Inną budowę mają włoski gruczołowe występujące wzdłuż nerwów liści Betula Ycrrucosa Ehrh. - brzoza brodawkowa ta. Włoski te mają jednokomórkowy trzonek i tarczowatą główkę składającą się z wielu komórek ułożonych w dwóch piętrach (warstwach).

Rys. 28. Betula verrucosa Ehrh. A - włosek tarczowaty gruczołowy oglądany z góry. B włosek tarczowaty gruczołowy oglądany z boku.

Komórki wydziclniczc dolnej warstwy są grubościcnnc, skorkowaciałc, promieniście wydłużone. Górna warstwa komórek główki to komórki cienkościenne, błonnikowe. Cały' włosek otoczony jest kutykulą. Wydzieliną są substancje żywicowate.

W obrębie rodziny, rodzaju, a nawet w tej samej roślinie mogą występować różnorodne włoski. Z drugiej strony, pewne grupy roślin cechuje znaczna jednolitość ich budowy. Typy włosków w pewnym więc tylko zakresie mogą służyć do klasyfikacji taksonów.

Materiał ćwiczeniowy':

Wioski wydzielnicze

•    La\-andula officitmlis C'haix cx Yillars - lawenda lekarska, Lamiaceae {Labiatae). Lavandulae flos - kwiat lawendy (F.P. IX), Lavandulae aetheroleum - olejek eteryczny lawendowy (F.P. IX). Włoski gruczołowa typu Labiatae. Przekrój poprzeczny przez kielich.

•    Matricaria recutita L. [Chamomilla reeutita (L.) Rauschcrt; Matricaria chamomilla L.] - rumianek pospolity Asteraceae {Compositae). Chamomillae anthodium - koszyczek rumianku (F.P. VI), Matricariae flos (F.P. IX) - kwiat rumianku. Matricariae aetheroleum - olejek ctryczny rumiankowy (F.P. IX). Wioski gruczołowe typu Compositae.

•    Betula verrucosa 'Ehxh..{Betula pendula Roth.) - brzoza brodawkowata, Betulaceae. Betulae folium - liść brzozy (F.P. EX). Włoski tarczowatc, gruczołow-c. zeskrobane z nerwu głównego liścia.

Odczynnik: wodzian chloralu.

Różne struktury wydziełnicze

Komórki roślinne obok związków potrzebnych do różnych procesów metabolizmu wytwarzają wiele nieużytecznych dla nich substancji, stanowiących uboczne produkty przemian, climinow-anc przeważnie z żywych protoplastów lub w ogóle z rośliny.

Termin wydzielanie, czyli sckrccja oznacza uwalnianie z protoplazmy substancji spełniających swoiste funkcje fizjologiczne (enzymy, hormony). Terminem wydalanie, czyli ckskrccją nazywa się usmvanic produktów' końcowych

55