0105

Bogdan Rączkowski - BHP w praktyce Rozdział 5

Ochrona przed porażeniem będzie zapewniona, jeśli:

• nie będą przekroczone wartości napięć bezpiecznych z uwzględnieniem warunków środowiskowych, zgodnie z tabelą:

gdzie:

W, - warunki normalne, R_u _> 1000 Q,

W₂ - warunki szczególne, R_ra < 1000 Q (tereny otwarte, natryski, pomieszczenia o wilgotności względnej > 75%),

W_a - warunki specjalne (np. praca wewnątrz metalowych zbiorników);

⁰ źródłem zasilania będzie:

-    transformator ochronny,

-    źródło prądu zapewniające stopień bezpieczeństwa równoważny transformatorowi bezpieczeństwa (np. przetwornica dwumaszynowa z uzwojeniami zapewniającymi równoważną izolację),

-    źródło elektrochemiczne (np. bateria akumulatorów) lub inne źródło niezależne od obwodu zasilającego o wyższym napięciu (na przykład zespół prądotwórczy napędzany silnikiem Diesla),

-    niektóre urządzenia elektroniczne spełniające wymagania odpowiednich norm;

° spełnione będą warunki dla FELV (Functional extra-Iow voltage - bardzo niskie napięcie funkcjonalne) oraz dodatkowe warunki dla obwodów bez uziemień (SELV) i dla obwodów z uziemieniem (PELV).

2.    Ochrona przez ograniczenie energii rozładowywania.

3.    Ochrona przez zastosowanie obwodów FELV.

Ochronę tę stosuje się, gdy ze względów funkcjonalnych używa się napięcia znamionowego podanego w tabeli, a nie są spełnione wszystkie wymagania dotyczące SELV i PELV, a także gdy stosowanie SELV i PELV nie jest konieczne. Należy wtedy stosować:

• ochronę przed dotykiem bezpośrednim zapewnioną przez:

-    ogrodzenia lub obudowy zgodnie z wymogami normy,

-    izolację spełniającą wymagania napięciowe obwodu pierwotnego (wejściowego);

■ ochronę przed dotykiem pośrednim zapewnioną przez:

-    połączenie części przewodzących dostępnych urządzeń obwodu FELV z przewodem ochronnym obwodu pierwotnego (pod warunkiem wyposażenia w środek ochrony działający przez samoczynne wyłączenie zasilania) lub

- połączenie części przewodzących dostępnych urządzeń obwodu FELV z nieuziemionym przewodem połączenia wyrównawczego obwodu pierwotnego, gdy ochrona jest wykonana przez separację elektryczną.

WAŻN E! • Części czynne obwodów SELVi PELVpowinny być elektrycznie oddzielone od obwodów wyższego napięcia.

⁰ Przewody każdego obwodu SELV i PELV powinny być prowadzone oddzielnie od wszystkich innych obwodów.

•    Należy uniemożliwić włożenie wtyczek do gniazd wtyczkowych przyłączonych do obwodów instalacji o różnych napięciach.

° Gniazda wtyczkowe powinny uniemożliwiać włożenie do nich wtyczek przyłączonych do obwodów instalacji o różnych napięciach.

•    Gniazda wtyczkowe nie powinny mieć styków ochronnych.

Ochrona przed dotykiem bezpośrednim (ochrona podstawowa)

1.    Ochrona przez zastosowanie izolowania części czynnych.

Części czynne powinny być całkowicie pokryte izolacją, która może być usunięta tylko przez jej zniszczenie.

2.    Ochrona przy użyciu ogrodzenia (przegrody) lub obudowy (osłony).

Części czynne powinny być umieszczone wewnątrz obudów lub ogrodzeń zapewniających stopień ochrony co najmniej IP2X (przed dostaniem się ciał obcych o średnicy > 12,5 mm), z wyjątkiem przypadków, gdy niższy stopień ochrony występuje podczas wymiany części (np. opraw oświetleniowych).

3.    Ochrona przy użyciu bariery (częściowa).

Bariery powinny uniemożliwiać:

•    niezamierzone zbliżenie ciała do części czynnej,

•    niezamierzone dotknięcie części czynnych w trakcie obsługi urządzeń.

4.    Ochrona przez umieszczenie poza zasięgiem ręki.

5.    Urządzenia różnicowo-prądowe (ochrona uzupełniająca).

Obudowy urządzeń elektrycznych

Obudowy urządzeń elektrycznych [X 071] powinny zapewnić ochronę ludzi przed dostępem do części niebezpiecznych wewnątrz obudowy, a także ochrony urządzeń wewnątrz obudowy przed wnikaniem ciał obcych i szkodliwymi skutkami związanymi z wnikaniem wody.

Dla obudów urządzeń elektrycznych został wprowadzony system oznaczania stopni ochrony (kod IP) przed dostępem do części niebezpiecznych, a także wnikaniem obcych ciał stałych i wody.

Kod IP składa się z 2 cyfr i ewentualnie 2 liter. Pierwsza cyfra po IP jest tzw. pierwszą cyfrą charakterystyczną (0 do 6) i oznacza stopień ochrony przed

207