011(4)

11

Ważniejsze działania niepożądane diuretyków oszczędzających potas:

*> w badaniach na zwierzętach laboratoryjnych spironolakton wykazywał działanie rakotwórcze; nie można wykluczyć takiego działania u innych zwierząt i człowieka; dlatego stosowanie leku należy ograniczyć do sytuacji niezbędnych, w których nie istnieje inny wybór i nie stosować spironolaktonu bez szczególnego uzasadnienia. Stosować tak krótko jak to możliwe.

♦♦♦ spironolakton wykazuje działanie antyandrogenne stąd może powodować u mężczyzn ginekomastię (mlekotok), obniżenie popędu płciowego a nawet impotencję, zmianę barwy głosu, a u kobiet zaburzenia miesiączkowania, przerost i bolesność gruczołu sutkowego; u zwierząt również obserwowano ginekomastię po stosowaniu spironolaktonu.

♦♦♦ hiperkaliemia - należy unikać stosowania tych leków w sytuacjach, w których można spodziewać się retencji potasu, zwłaszcza w niewydolności nerek, u chorych otrzymujących leki zawierające dużo potasu lub zwiększające ryzyko hipokaliemii (np. antagoniści konwertazy angiotensyny).

❖ zaburzenia żołądkowo-j elito we w tym krwawienia z przewodu pokarmowego Przeciwwskazania: hiperkaliemia, ciężka niewydolność nerek, ciąża i laktacja Interakcje: NLPZ osłabiają moczopędne działanie spironolaktonu

b) Inhibitory anhydrazy węglanowej • acetazolamid (Diuramid)

Mechanizm działania

Zahamowanie przez acetazolamid anhydrazy węglanowej w kanaliku bliższym prowadzi do niedoboru jonów wodorowych i wodorowęglanowych, co uniemożliwia wymianę sód-wodór. W ten sposób sód wraz z wodą jest wydalany w zwiększonej ilości. Razem z jonem sodowym wydalają się wodorowęglany, co prowadzi do rozwoju przejściowej, samoograniczającej się kwasicy metabolicznej. Ponadto lek ten może powodować stratę K⁺. Zastosowanie kliniczne:

•    Acetazolamid bardzo rzadko stosuje się w celu wywołania działania moczopędnego -

nie wchodzi w skład rekomendowanych schematów leczenia nadciśnienia tętniczego.

•    Głównie jest stosowany w terapii ostrego ataku jaskry; hamowanie anhydrazy węglanowej zmniejsza bowiem produkcję cieczy wodnistej oka, co prowadzi do obniżenia ciśnienia wewnątrzgałkowego. W weterynarii jest to najczęstsze wskazanie do stosowania tego leku.

•    Ze względu na to, że lek ten powoduje zmniejszenie ilości wodorowęglanów bywa stosowany jako lek uzupełniający w terapii chorób i stanów którym towarzyszy zasadowica metaboliczna i oddechowa.

•    Choroby, w których dochodzi do wzrostu ciśnienia płynu mózgowo-rdzeniowego (obniża ciśnienie mózgowo-rdzeniowego, gdyż hamowanie anliydraży węglanowej zmniejsza produkcję tego płynu)

•    Rzadko jako lek pomocniczy w niektórych typach padaczki (blokowanie anhydrazy węglanowej w mózgu prowadzi do hiperpolaryzacji neuronów i wtórnie do zmniejszenia ich pobudliwości/aktywności) - w terapii padaczki jest stosowany zwykle krótkotrwale, ponieważ łatwo wytwarza się tolerancja na jego działanie przeciwdrgawkowe.

Działania niepożądane

Najbardziej prawdopodobny jest rozwój kwasicy metabolicznej, jest ona jednak zaburzeniem samoograniczającym się, najczęściej bez konsekwencji klinicznych. Znaczna utrata potasu następuje głównie wówczas, gdy acetazolamid kojarzy się z innymi lekami moczopędnymi. Rzadko obserwuje się wysypki skórne, zahamowanie czynności szpiku i śródmiąższowe zapalenie nerek.

T. M.