014 015

Rozdzlalll

Powstał system, którego podstawowe składniki (dobór ludzi, formalizacja, specjalizacja. kontrola, motywacja, centralizacja) zostały wcielone w życie*.

Odegrał on wielką rolę w unowocześnieniu administracji 1 miał olbrzymi wpływ na działalność gospodarczą. Wiedza o zarządzaniu rozwijała się żywiołowo, dzieląc się na wiele kierunków, szkół i teorii, z których każda w określonym zakresie wyjaśniała i wpływała na procesy zachodzące w sferze zarządzania, tworzyła koncepcje, zasady i wzorce oraz wysuwała różne hipotezy. Zajmując się m.ln. problemami kierowania. organizowania, planowania, kontrolowania, motywowania stworzyły szczególny rodzaj działalności - zwany ogólnie zarządzaniem, którego teoria, często traktowana

⁵ System, którego powstanie związane jest z koncentracją produkcji przemysłowej, łączy się przede wszystkim z zarządzaniem .warsztatem wytwórczym’. Sześć podstawowych składników tego stylu zarządzania i administrowania to:

9 Problem doboru ludzi do pracy, problem kadr-. Jego założeniem Jest przeświadczenie o prakseolog!cznym walorze dostosowywania człowieka do charakteru pracy. Ludzie reprezentują określone struktury uzdolnień psychofizycznych o charakterze genetycznym lub nabytym, które predysponują ich do określonego typu czynności. Sprawność działania jest funkcją predyspozycji psychofizycznych, wiedzy I umiejętności. Teza o konieczności wstępnych badań kandydatów do pracy.

2. Stopień formalizacji: zakłada istnienie precyzyjnej instrukcji l drobiazgowego określenia zadań, wyjaśnienie wstępne wszystkich wątpliwości, perfekcję przy wielokrotnym powtarzaniu, oddzielenie instruktażu od wykonawstwa, pracy umysłowej od fizycznej, koncepcyjnej od wykonawczej. Henry Ford pisał .Przeciętny robotnik pragnie zatrudnienia, w którym nie trzeba się wysilać fizycznie, a zwłaszcza myśleć".

3. Daleko posunięta specjalizacja: łączy się ze zrutynlzowanicm czynności i stałym treningiem. Protekcjonizm jest funkcją prostoty i wąskiego zasięgu czynności. Rola działania na zasadzie odruchu. Mechanizacja ruchów. Taśma produkcyjna.

4. Ścisła i dokładna kontrola: polega na stałym nadzorze i systematycznej obserwacji. Pracownik musi mieć świadomość, te jest ciągle obserwowany. Kontroler powinien być lepszym specjalistą niż kontrolowany, specjalizacja kierowników. Smukłe struktury organizacyjne z dużą ilością szczebli i małą rozpiętością kierowania w komórkach.

5. Czynniki motywacyjne: to przede wszystkim tendencja do utrzymywania równowagi między sumą wysiłków a wielkością wynagrodzenia, środki represji za mało wydajną lub niedbałą pracę. Stereotyp człowieka ekonomicznego. Kary regulaminowe i porządkowe. Niechęć do pracy wyalienowanego pracownika. Konieczność przymuszania do pracy oraz stałego pilnowania pracowników,

6. Tendencje centralistyczne: mają miejsce w sytuacjach trudniejszych, np. brak kadr specjalistów, brak pieniędzy, konieczność szybkiego działania, ograniczenia czasowe. Założeniem jest brak zaufania do pracowników, w masie prymitywnych i nieudolnych, oraz oddzielenie kierowania od wykonawstwa, pracy twórcze) od kompilacji.

Krytyka zarzuca tym klasycznym poglądom brak łączenia bodźców moralnych z ekonomicznymi. masrynlzację i dehumanizację człowieka, ale system ten odegrał bardzo dużą rolę w postępie organizacyjnym l wzroście produkcji. Wówczas nie była jeszcze rozwinięta psychologia pracy i medycyna pracy, nie doceniano wartości humanistyki czy zdrowego stylu żyda l to może choć częściowo tłumaczyć twórców tego. nowoczesnego Jak na owe czasy, stylu.

Jako Jądro nauki administracji. odegrała wielką rolę w rozwoju społeczno-cywillza-cyjnym i gospodarczym poszczególnych państw oraz Świata.

⁴¹ Dla uporządkowania i usystematyzowania ułatwiającego przyswojenie poglądów oraz podstawowych osiągnięć teorii zarządzania tworzące) bazę do nauki administracji umownie wyróżnia się kilka szkól (kierunków), z których trzy pierwsze - naukowe zarządzanie, szkoła administracyjna. szkoła stosunków międzyludzkich - często zwane klasycznymi, tworzą podstawy nauki zarządzania. Umownie przyjęło się uważać dorobek badawczy powstały do 1939 roku za tradycyjny, a mający miejsce w czasie i po II wojnie światowej - za nowoczesny. Tradycyjny tworzy podstawy nowoczesnego. który nie może być rozumiany i rozwijany bez poznania dorobku szkół klasycznych, ich wielkich odkryć i osiągnięć.)

) Pierwsza szkoła oparta nie tylko na własnym doświadczeniu czy intuicji, ale przede wszystkim na dociekaniach naukowych, zwana najczęściej naukowym zarządzaniem (scientiflc managemeht). koncentrowała uwagę przede wszystkim na usprawnieniu pracy jednostki i kierowaniu małymi zespołami, a twórcami jej i czołowymi przedstawicielami byli Thylor i Adamiecki. Druga szkoła, zwana często administracyjną (admini• stratbK studlcs), skupiła wysiłek badawczy na usprawnieniu struktur organizacyjnych oraz działalności administracyjnej przedsiębiorstw i związana była przede wszystkim z twórczością Fayoła i Webera. Trzecia szkoła. Jako kierunek łączący w sobie elementy tradycyjne i nowoczesne, analizowała stosunki między ludźmi w zakładzie pracy, uwypuklała rolę działalności nieformalnej i warunków bytowych, zwana jest szkołą stosunków międzyludzkich (human relations) i związana była przede wszystkim z Maya]

Amerykanin Fredcrick Winslow Taylor (1856-1915) po przerwaniu studiWpraw-niczych na Uniwersytecie Harwarda pracował jako ślusarz w stalowni, a po uzyskaniu tytułu inżyniera - jako dyrektor fabryki papieru. Przez cały czas pracy zawodowej (lianę wynalazki techniczne, praca o obróbce metali) interesował się organizacją i zarządzaniem. a w ostatnim dwudziestoleciu swojego tycia poświęcił się pracy badawczo-tco retyonej oraz upowszechnianiu podstaw zarządzania przedsiębiorstwem.

Podstawowe wyniki swych badań ogłosił w wydanej w marcu 1903 roku pracy Shop Management (Zarządzanie warsztatem wytwórczym), a szeroko opisał w wydanym w 1911 roku dziele The prlnctples of 'Scientiflc Management (Zasady naukowego zarządzania). Dążąc do maksymalnego usprawnienia pracy, a tym samym zysku, stworzył koncepcję odpowiadającą potrzebom rozwoju wielkiej, naukowo zorganizowanej produkcji^prowądzil metodykę nauk doświadczalnych do zagadnień organizacji, a wyniki badań przekształcił w uporządkowany zespół zasad. Thy-lor zakładał, źe rozwój naukowej organizacji pracy, opartej na ustalonych regułach, prawach i formułach, wyeliminuje indywidualne sądy pracowników. Standaryzacja narzędzi, ścisła kontrola i ewidencja, zastosowanie akordu, nacisk na stały wzrost kwalifikacji, branie przez administrację na siebie obowiązku całej umysłowe) strony pracy robotnika, całkowicie podporządkowanego poleceniom ludzi bardziej doświadczonych. posiadających więcej wiedzy i Informacji, potrafiących narzucić wykonywanie standardów oraz zapewnić rytmiczną współpracę jednostek i zespołów - sprzyjały wzrostowi wydajności. J '