026 8

7.4. Rozwój i wzrost gospodarczy w ujęciu ekonomii klasycznej

1.    Założenia ujęcia klasycznego:

•    źródłem wzrostu i rozwoju jest akumulacja części dochodu narodowego i przeznaczenie jej na inwestycje produkcyjne,

. z wielkości rynku wynika określony podział pracy,

•    korzystny jest rozwój i rozszerzenie handlu zagranicznego,

. swoboda działania każdej jednostki.

S) Niestety, według Smitha i Ricarda proces wzrostu i rozwoju nieuchronnie wejdzie w stan zastoju w wyniku spadku:

. poziomu akumulacji (duże zasoby kapitału),

. poziomu płac,

•    stopy zysku.

Następuje tzw. stan „stacjonarny”, ustaje akumulacja i proces rozwoju „zamiera”. Ekonomia klasyczna marginesowo traktowała rolę postępu technicznego.

2.    Założenia neoklasyczne

Podobne do tez klasycznych — choć nie tak pesymistyczne. Bodźcem rozwoju jest nadal akumulacja. Istotną rolę w procesie wzrostu i rozwoju przypisuje się stopie procentowej oraz skłonności do oszczędzania. Gdyby spadek stopy procentowej był znaczny, społeczeństwo przestałoby oszczędzać.

Człowiek jest jednak zdolny do przezwyciężenia ograniczeń wzrostu w drodze postępu: technicznego, technologicznego, organizacyjnego. Proces wzrostu i rozwoju jest stopniowy, ciągły i korzystny dla wszystkich uczestników. Było to myślenie odległe od rzeczywistości.

3.    Założenia keynesowskie

Przełom w myśleniu o wzroście i rozwoju. Nie dochód określa wydatki, lecz wydatki tworzą dochód. Badania Keynesa miały charakter statyczny (analiza krótkookresowa). Dopiero następcy Keynesa podjęli badania nad problemami długofalowymi, np. modele Harroda — Domara. Celem tych modeli jest określenie warunków ciągłego i zrównoważonego wzrostu dochodu. Decydującą rolę odgrywają tu inwestycje. Utrzymanie stanu pełnego zatrudnienia wymaga ciągłego zwiększania nakładów inwestycyjnych. Harrod i Domar chcą w modelach określić warunki konieczne dla osiągnięcia takiego tempa wzrostu, aby utrzymać pełne zatrudnienie:

I=S

I = s’Y

gdzie:

s' — udział oszczędności w dochodzie narodowym.

I__S_    S _&Y I

Y ~ Y ^dC Y~ Y AY

Zatem

5

A Y _ y

~~ _L

A Y

A Y Y

k = (kapitalochłonność)

r = — (formuła wzrostu) k

Według Harroda — Domara występuje naturalna i gwarantowana stopa wzrostu: gdzie:

r„ — stopa gwarantowana; wyraża stopę wzrostu, która gwarantuje takie wydatki inwestycyjne, które wchłaniają nagromadzone oszczędności, k_w — współczynnik kapitałochłonności przy pełnym zatrudnieniu rosnącego aparatu wytwórczego r„ — naturalna stopa wzrostu

s'

k_n — kapitalochłonność niezbędna do utrzymania pełnego zatrudnienia i pełnego wykorzystania zdolności produkcyjnych.

49