0320

12.4. Partie polityczne w Unii Europejskiej 331

Jeżeli chodzi o uprawnienia budżetowe, rola Parlamentu może być różna, w zależności od tego. czy chodzi o tzw. wydatki obligatoryjne - wynikające z realizacji traktatów i aktów prawnych, wydanych na ich podstawie - czy też nieobligatoryjne (pozostałe). W pierwszym przypadku uprawnienia Parlamentu zostały ograniczone do prawa zgłaszania poprawek, a ostateczna decyzja należy do Rady (np. Wspólna Polityka Rolna), zaś w drugim - on decyduje o wysokości wydatków i ich strukturze (np. polityka regionalna)¹.

Polityczna organizacja Parlamentu opiera się na dwóch formach organizacyjnych - frakcjach partyjnych oraz transnarodowych federacjach partii politycznych.

12.4. Partie polityczne w Unii Europejskiej

Proces tworzenia Unii Europejskiej doprowadził do powstania specyficznego systemu politycznego (układu instytucjonalnego), który wykreował całkiem odmienną przestrzeń polityczną niż ta, w której „nauczyły” się funkcjonować narodowe partie polityczne. Prawdą jest, iż głównymi architektami tego przedsięwzięcia byli politycy „partyjni”, ale zdecydowanie nie partie jako instytucje. Partie polityczne wchodząc na rynek europejskich przetargów politycznych, znalazły się w zgoła odmiennej sytuacji niż na arenie narodowej - przestały być wyłącznym dysponentem władzy publicznej, a stały się jednym z wielu podmiotów, usiłujących wpłynąć na treść decyzji politycznych. Wpłynęło na to szereg czynników i to zarówno natury instytucjonalnej i pragmatycznej, jak i związanych z samym modelem kreowania procesów integracyjnych, o których już wspominaliśmy. Wskażemy na niektóre z nich, traktując je przede wszystkim jako „parametry” otoczenia instytucjonalnego, ograniczające swobodę działania partii politycznych i stawiające je w bardzo niewygodnej roli, odbiegającej na pewno od tej, do której wypełniania przyzwyczaił je narodowy kontekst przetargów politycznych.

Po pierwsze, źródeł wyraźnie zaznaczonego - przynajmniej w pierwszym okresie - zjawiska wykluczenia partii politycznych z procesów integracyjnych należy szukać w samej koncepcji budowania Wspólnot. Polityka Unii jest konsekwencją przyjęcia specyficznego typu procesu podejmowania decyzji. Proces ten został oparty, przynajmniej do połowy lat 80., na założeniu, iż partie polityczne winne być od niego odizolowane. Bardzo pragmatyczne założenie czy też konieczna formula w sytuacji, gdy proces tworzenia Unii oznacza! kreowanie jedności w oparciu o różnorodność, formowanie wspólnej opinii poprzez proces negocjowania różnych czasem sprzecznych i konfliktowych interesów narodowych. Struktura Unii i proces decyzyjny zostały, więc oparte na postulacie neutralizacji ideologii, a więc odcięcia się od realiów, w jakich toczyła się rywalizacja polityczna na poziomie narodowych systemów politycznych. W takim układzie inslytucjonal-no-funkcjonalnych powiązań nie było miejsca na partie polityczne. Strategia czy też optyka przetargów „międzyrządowych” dominowała w aktywności politycznej, choć znajdowała przeciwwagę w strategiach „transnarodowych”. W przypadku

1

Zob. np. K. Michalowska-Gorywoda, op. cit., s. 238, 239.