048 049

ROZDZIAŁ V

ORGANY ADMINISTRUJĄCE I ZASADY ICH DZIAŁANIA

Utentun — Bttthaa D.. Boylc K. Demokracja - pytania i odpowiedzi. Tonią 1996: Bernat £, Prywatyzacja zadań publicznych - problematyka prawna. Kraków 1994: JiglelsklJ.. Kontrola admlnt-strac|l publicznej, Warszawa 1999: Jehwich M.. Organy administracji specjalnej. Warszawa 1990; IfdnełtmkiSf. Nowicki H, Kontrola administracji publicznej. TbniA 1995: Kudrycka B.; Dylematy urzędników administracji publicznej. Białystok 1995: Kuta T.. Działania nlewladcze administracji, Warszawa 1963: LeóOsklZ.. Organy administracji państwowej RP. PoznaA 1995: Leońskt Z.. Podstawo* we zasady ustroju administracji (w | System prawa administracyjnego. 1.1. pod red. J. Starościaka. Wrodaw 1977: ŁęcomkJJ.. Prawo administracyjne-zagadnienia podstawowe. Warszawa 1990 Ochea-dowskl E. Prawo administracyjne -aęSC ogólna. Toruń 1999: Rabska T. Podstawowe pojęcia organizacji administracji |w:J System prawa administracyjnego. Ł1. pod red. J. Starośdaka. Wrocław 1977: Szewczyk W.. Nadzór w materialnym prawie administracyjnym. PoznaA 1996: Sutnlawski Niczy-poruk J Działy administracji rzędowej [w:l Prawo administracyjne w okresie transformacji ustrojowe). pod red. E. Knosali. A. Matarza. G, Łaszczycy, Kraków 1999: Sircnlawskl J. (red.). Ustrój administracji publicznej. Lublin 1995: Stydlowtkl Z. Teoria organu administracji państwowej. Szczecin I9S5: tira E.. Ura E.. Prawo administracyjne. Warszawa 1999.

Budowa organów administrujących Jest istotnym elementem efektywności i sprawności działania administracji. Modele organizacji i zasady działania powinny byt dostosowane do ogólnych i bieżących potrzeb, zadali. Jakości kadr. wyposażenia technicznego czy środków finansowych. Oparte na przepisach prawnych struktury organizacyjne, układy 1 wzajemne zależności między częściami składowymi oraz stanowiskami tworzą podstawy podziału pracy, powiązań między czynnościami a funkcjami decydują o stopniu specjalizacji, układzie odpowiedzialności hierarchii, trwałości i koordynacji.^Jigany administrujące, czyli organy administracji rządowej. i samorządowej oraz przedsiębiorstwa państwowe, zakłady administracyjne, organizacje społeczne, fundacje, a nawet w określonych sytuacjach 1 osoby prywatne, tworzą szeroko rozumiany aparat wykonujący administrację publiczną. Ich zróżnicowanie łączące się {uwzględnianiem problemów organizacyjnych, politycznych, funkcjonalnych czy terytorialnych, godzeniem tendencji globalizacji 1 fragmentaryzacjl podnosi rangę powiązań organizacyjnych oraz zasad działania.

Zasady i formy powiązań w administracji muszą dostosowywać się do zmian zachodzących w tyciu społeczno-gospodarczym i ulegaC stałym oraz częstym, mniejszym lub większym, zmianom. Zauważalną ostatnio tendenc|ą Jest podnoszenie og6lne| pozycji premiera, przejawiającą się np. w swobodzie przydzielania ministrom działów administracji rządowe), zwiększaniu elastyczności w podziale kompetencji między ministrami czy wzmacnianiu pozycji fachowych kadr administracji.

Wykonywanie administracji publicznej łączy się z funkcjonowaniem jednostek organizacyjnych tworzonych dla określonego w przepisach dzia łanią. Nie ma adml-nistracjl bez aparatu wykonawczego. Dawniej za podmiot administracji uznawano 'państwo.którego personifikacja przejawiała się m.in. w konstrukcji osobowości prawnej i reprezentujących państwo organów. Pod względem strukturalnym administracje stanowiły scentralizowane organy, działające w imieniu państwa i wyposażone we władztwo administracyjne.

.Administracja Jest sferą działalności, która. ściśle stykając się z rozwijającym się Żydem, podlega ciągłym zmianonr Na przykład zmiany związane z ustawą o terenowych organach jednolitej władzy państwowej z 1950 r. i Konstytucją z 1952 roku. podkreślające monizm władzy, doprowadziły do zastąpienia pojęcia .władzy państwowej^- w rozumieniu strukturalnym, oznaczającym jednostkę organizacyjną administracji wyposażoną we władztwo administracyjne, pojęciem .organu administracji państwowej*. Pojęcie organu zostało oderwane od osoby prawnej, będącej dotąd punktem wyjścia do rozwiązań organizacyjnych, i uznane, ze strukturalnego punktu widzenia, za część składową jednolitego aparatu państwowego.

Stopniowe zmiany łączące się m.in. z odchodzeniem od jednolitości strukturalnej i funkcjonalnej aparatu terenowego oraz powrotem do opartego na klasycznych wzorach samorządu terytorialnego doprowadziły do sytuacji, w której funkcje administracji publicznej wypełniała róZne Jednostki organizacyjne, tworzące w sumie aparat administracyjny. Pojęcie .aparatu administracyjnego* nie jest pojęciem prawnym T nie ma aktu prawnego całościowo określającego strukturę administracji. Konstytucja i tzw. ustawy ustrojowe, jak np. o administracji rządowej w województwie z 1998 roku i o samorządzie gminnym z 1990 roku. mówią tylko w sposób ogólny o organizacji jednostek podstawowych, a określona tymi przepisami Ich pozycja oparta jest przede wszystkim na kryteriach formalnych powiązań organizacyjnych.

. Podmiotami administracji obak^organów.administracji państwowej (rządowej). jtanowiących trzon administracji publicznej, oraz organów samorządu terytorialnego są także zakłady administracyjne, przedsiębiorstwa państwowe. oreanizaq'e społecz^-ne: określone działania administracyjne realizują równieTOrgany władzy ustawodawczej I sądowniczej, a nawet, w określonych sytuacjach, osoby prywatne. Umożliwia to zamienne używanie pojęć .podmiotu administracji* i .podmiotu działalności administracyjnej*.

. .Pojęcie .organu-administracji państwowej^- odgrywa zasadnicza role w sferze or-ganlzacii administracji publicznej. Na podstawowe elementy skladowe_umoZllwlają-ce zdefiniowanie organu"administracji i wyodrębnienie go spośród Innych jednostek organizacyjnych w państwie składają się:

a)    wyodrębnienie organizacyjne w ramach aparatu państwowego.

b)    działanie w lmięnlui na rachunek państwa.

c)    upoważnienie do posługiwania się środkami władczymi.

d)    działanie w ramach opartych na prawie kompetencji.

Wyodrębnienie organizacyjne to przede wszystkim określona przez prawa_forma organizacyjna tworząca z organu określoną Jedność. Przykładowo biorąc, organem jest

49