062 2

gdzie: K-jest współczynnikiem charakteryzującym badany materiał i przybierającym wartości 30, 10, 5, 2.5, lub 1 (tablica 7.1).

Wartość współczynnika K należy tak dobierać w zależności od przewidywanej twardości badanego materiału, aby uzyskany w efekcie próby odcisk miał średnicę d, zawartą w przedział 0,25D < d < 0,5D.

Zalecane wartości współczynnika K w zależności od rodzaju badanego metalu lub stopu oraz jego twardości przedstawion w tablicy 7.1.

Tablica 7.1

Zalecenia doboru współczynnika K dla różnych materiałów

Zalecana wartość K	Twardość HB	Materiał badany
30	96 4- 600	Stale, żeliwa o twardości >140HB, stopy miedzi i niklu o twardości >190HB i
10	32 * 200	Żeliwa o twardości<140HB, miedź, nikiel,! oraz ich stopy o twardości 32 + 200HB, j stopy aluminium o twardości >80HB \
5	16 - 100	Cu i jej stopy o twardości <40HB, Al i ! jego stopy o twardości 35+80HB, stopy ! łożyskowe o twardości >20HB, Mg, Zn i ich stopy
2,5	8 * 50	Al i jego stopy o twardości <35HB, stopy łożyskowe o twardości <20HB
1	32 * 20	Sn, Pb, stopy łożyskowe oraz inne metale i ich stopy o twardości <20HB

Stosowane wartości siły obciążającej F (zgodnie z równaniem 7-w zależności od średnicy kulki D i współczynnika K podano w tab licy 7.2.

Czas działania siły obciążającej powinien wynosić t=10-15s dla stali i żeliw, t=30s dla innych metali i stopów o twardości równej lub większej od 32HB, oraz t=60s dla materiałów o twardości poniżej 32HB.

Po przeprowadzeniu próby twardości przy odpowiednio dobranych parametrach K, D, F, t należy po odciążeniu próbki dokonać

Tablica 7.2

Wartość siły obciążającej F w zależności od średnicy kulki D i współczynnika K

Współczynnik	Wartość siły F w N w zależności od średnicy
		kulki D, mm
K	10	5	2,5	2	1
30	29420	7355	1840	1176	294
10	9800	2450	613	392	98
5	4900	1225	306,5	196	49
2,5	2450	613	153,2	98	24,5
1	980	245	61	39,2	9,<T

pomiaru średnicy odcisku. Pomiar przeprowadza sie w dwóch wzajemnie prostopadłych kierunkach z dokładnością ±0,01mm. Średnia arytmetyczna obu pomiarów stanowi podstawę do obliczenia twardości Brinella HB wg wzoru (7.2) lub do bezpośredniego jej odczytania z tablic.

0,204F

HB=    -- (7.2)

nD • ( D- ^D²-d^z ' )

Oznaczenie twardości mierzonej w warunkach standardowych, tzn. z użyciem kulki o średnicy D=10mm, siły obciążającej ^f=29420N, działającej w czasie t=10+15s, polega na podaniu jedy-

117