067 8

130 Kodeks ucznia ci, obowiązku alimentacyjnego, opieki nad małoletnimi, nadzoru nad sprawowaniem opieki, czynności kuratora sądowego.

Kodeks ucznia, uporządkowany zbiór praw i obowiązków uczniows zatwierdzony przez ministra oświaty i wychowania, obowiązujący w szkołach polskich od 1 września 1975. Zgodnie z kodeksem uczeń ma prawo: zgłaszać władzom szkoły wnioski i postulaty w sprawie prac uczniowskich i uzyskiwać informacje o sposobie ich załatwienia; przedstawiać nauczycielom problemy z prośbą o ich wyjaśnienie; uzyskiwać dodatkową pomoc w nauce w wypadku napotkania trudności; uzyskiwać z co najmniej tygodniowym wyprzedzeniem informacje o przewidywanych terminach sprawdzianów, przy czym tylko jeden taki sprawdzian może mieć miejsce w ciągu dnia; znać na bieżąco oceny z różnych przedmiotów, korzystać ze wszystkich form pomocy materialnej; należeć do organizacji idcowo-wychowawczych i społecznych w środowisku szkolnym.

kodowanie, przyporządkowanie danym wiadomościom właściwych sygnałów elementarnych zgodnie z ustaloną regułą, np. przyporządkowanie literom znaków alfabetu Morsc’a; czynnością odwrotną w stosunku do k. jest dekodowanie.

koedukacja [od łac. co — razem, educatio — wychowanie], system łącznego wychowania i kształcenia dziewcząt i chłopców. W szkolnictwie zaczęto wprowadzać k. dopiero w XIX w., zresztą nie bez oporu w wielu krajach. Opór ten jest szczególnie silny we Francji, Włoszech i Hiszpanii. W Polsce, podobnie jak w innych krajach socjalistycznych, k. znajduje powszechne zastosowanie. K. sprzyja powstawaniu prawidłowych stosunków interpersonalnych między dziewczętami i chłopcami, stwarza warunki do powstawania atmosfery współpracy i współżycia obu płci.

kolekcjonerstwo [łac. collectio — zbiór], zbieractwo, gromadzenie przed-miotów pod jakimś względem osobliwych, jak dzieła sztuki, książki, minerały, motyle, kwiaty, znaczki pocztowe (filatelistyka), etykiety zapałczane (filume-nistyka), zarówno przez instytucje i organizacje, jak i przez osoby prywatne. Kolekcjonowanie przez młodzież szkolną i akademicką różnych przedmiotów ma duże znaczenie wychowawcze: rozbudza, poszerza i pogłębia zainteresowania poznawcze, przyspiesza wrastanie w kulturę, sprzyja ukierunkowaniu wyboru przyszłego zawodu lub powstawaniu zamiłow'ań i kwalifikacji ubocznych (hobby), wreszcie służy wypełnianiu wolnego czasu.

kolektyw [łac.], zespół; termin k. został spopularyzowany przez A.S. Ma-karenkę; w znaczeniu przyjętym w krajach socjalistycznych k. jest grupą społeczną, której członków łączy swoista więź, a mianowicie wykonywanie zadań sprzyjających rozwojowi ustroju socjalistycznego. Zasady funkcjonowania k przedstawił Makarenko w swych licznych dziełach, a przede wszystkim w P<*" cmacic pedagogicznym. Według niego k. powstaje w ten sposób, że najpierw

Kołłątaj 131

tworzy się aktyw z kilku najbardziej zaangażowanych i twórczych członków, którzy stopniowo wciągają do zadań kolektywnych coraz więcej członków, aż cele k. staną się bliskie wszy stkim. Jednocześnie dynamika rozwoju k. polega na stawianiu sobie przezeń celów początkowo bliższych i prostszych oraz stopniowym przechodzeniu do celów coraz bardziej złożonych i dalekich.

kolokwium (łac. colloquium — rozmowa], rodzaj egzaminu w szkole wyższej, który stanowi podstawę częściowego lub całkowitego zaliczenia danego przedmiotu studiów, lecz na ogół nic ma charakteru wyczerpującego. Dość często k. wiąże się z zaliczeniem ćwiczeń lub seminarium. W szkołach akademickich najtrudniejszym rodzajem k. jest k. habilitacyjne (-♦ habilitacja).

kolonia wypoczynkowa (kolonia letnia), sezonowa placówka opiekuńczo-wychowawcza, organizowana dla dzieci i młodzieży szkolnej w okresie ferii letnich lub zimowych. Dawniej placówki te pozostawały pod opieką organizacji społecznych, m.in. -* Towarzystwa Kolonii Letnich i -♦ Robotniczego Towarzystwa Przyjaciół Dzieci. W Polsce Ludowej ich organizowaniem zajmują się przede wszystkim władze oświatowe. Racjonalny okres pobytu na k.w. obejmuje ok. 4 tygodni. Kolonie dla dzieci w wieku przedszkolnym organizuje się w miejscu ich zamieszkania, dla uczniów od lat 12 lub dla młodzieży starszej — zwykle w ładnych miejscowościach o zdrowym klimacie. W programie zajęć k.w. kładzie się nacisk na przebywanie na świeżym powietrzu oraz na atrakcyjne zajęcia, wycieczki i rozrywki kulturalne. Obok k.w. w ładze oświatowe prowadzą również obozy letnie, w tym także międzynarodowe obozy letnie, półkolonie i biwaki.

Kołłątaj Hugo (1750-1812), pisarz, filozof, ksiądz i działacz polityczno--oświatowy okresu Oświecenia; studia uniwersyteckie ukończył w Krakowie, następnie studiował we Włoszech teologię, po powrocie do kraju obrał zawód duchownego w Krakowie; od 1776 działał w Komisji Edukacji Narodowej, z której ramienia dokonał w 1777 reformy Uniw. Jagiellońskiego. Był również autorem planu rozbudowy szkół w Polsce, który stał się podstawą Ustaw KEN z 1783. W latach 1782-86 K. jako rektor Uniw. Jagiellońskiego kontynuował dzieło jego reformy, dzięki której uniwersytet unowocześnił programy studiów, związał się z postępową myślą światową i uzupełnił swoje kadry o wielu wybitnych uczonych. Po osiedleniu się w- Warszawie w 1786 K. skupił wokół siebie grono działaczy i publicystów (nazwane Kuźnicą Kołłątajowską), które odegrało ważną rolę w okresie przygotowań do Sejmu Czteroletniego * w czasie jego trwania. Po upadku insurekcji kościuszkowskiej, w której przygotowaniu brał bezpośredni udział, znalazł się w więzieniu. Uwolniony z więzienia w 1802 udał się na Wołyń, gdzie współdziałał z T. Czackim w utwo-^niu -* Liceum Krzemienieckiego. K. ogłosił drukiem m.in. prace: Do Stamsiatoa Małachowskiego... Anonyma listów kilka (cz. 1-3 1788-89), O usta-"otueniu i upadku Konstytucji 3 Maja (wraz z I. Potockim i F.K. Dmochow-