100B72

96_5. Połączenia elementów maszynowych

5.4. Połączenia wiełowypustowe

Do ustalania w kierunku obwodowym (obrotowym) czopa wału z piastą koła i do przenoszenia momentu obrotowego stosowane są między innymi połączenia kształtowe bezpośrednie. W połączeniach tych łącznikami są występy na wale i odpowiadające im wgłębienia wykonane na powierzchniach otworu piasty, a przykładami mogą być powszechnie stosowane w technice napędów połączenia wiełowypustowe i karbowe.

Połączenia wiełowypustowe lub wielokarbowe służą do przekazywania momentu obrotowego współosiowych elementów np. z czopa wału na piastę koła za pomocą sprzężenia wypustów na czopie z przestrzeniami międzywypustowymi w otworze piasty. Wypusty i przestrzenie międzywypustowe są równomiernie rozłożone na obwodzie i posiadają kierunek wzdłużny (poosiowy).

W zależności od kształtu wypustów i odpowiadającym im przestrzeniom międzywypustowym złącza dzieli się na (rys. 5.18):

wielowypusty równoległe, które posiadają zęby i wykonane wręby o prostym zarysie powierzchni bocznych,

ewolwentowe, w których profil powierzchni bocznych zębów i wrębów mają kształt ewolwentowy,

wielokarbowe, których powierzchnie boczne zwykle nachylone są pod kątem 60°.

fy*- 5.18. Przykłady rzeczywistego przedstawiania złączy: a - wielowypust równoległy, b - wielowypust ewolwentowy, c - wielokarbowe

ISO 641 J:200! Rysunek techniczny maszynowy. Przedstawianie połączeń wielowypuslów i wielokarbów

Rzeczywiste przedstawianie złączy wielowypustowych i wielokarbowych, pokazujące wszystkie szczegóły z ich wymiarami, zwykle nie jest konieczne i w zasadzie należy unikać jego stosowania. Jeżeli jednak przedstawianie kompletne z uwzględnieniem wszystkich szczegółów budowy powinno być wykonane, wówczas należy stosować zasady przedstawiania ujęte w normach.

Oznaczenie złącza podaje się na linii odniesienia, której strzałka powinna stykać się z zarysem wielowypustu lub wielokarbu i powinno ono zawierać:

—    symbol graficzny rodzaju połączenia wielowypustowego,

—    kompletnego oznaczenia złącza zawartego w odpowiedniej normie, a dotyczącej konkretnego wielowypustu.

Symbole graficzne wielowypustów pokazano na rysunku 5.19.

Rys. 5.19. Sposoby oznaczania: a — położenia wpustów względem płaszczyzny symetrii,

b — złącza wielowypustowego równoległego, c - symbolu graficznego wielowypustu równoległego, d — symbolu graficznego wielokarbu lub wielowypustu ewolwentowego

Uproszczone przedstawianie złączy wielowypustowych wg rysunku 5.20 jest zwykle wystarczające dla wyrażenia wszystkich niezbędnych informacji.

a)    b)