122 123

4)    na przestrzeni od XII kręgu grzbietowego do IV lędźwiowego odgłos opukowy jest stłumiony ze względu na przyleganie wątroby, śledziony i nerek;

5)    od V kręgu lędźwiowego aż do kręgów guzicznych (ogonowych) włącznie odgłos opukowy jest bębenkowy, zależnie od przylegania jelit.

W chorobach płuc odgłos opukowy w zakresie kręgosłupa może ulegać zmianie. Np. już w początkowym okresie istotnej rozedmy pęcherzykowej płuc odgłos opukowy może stać się jawny w zakresie pierwszych pięciu kręgów grzbietowych. W przypadkach znacznego powiększenia węzłów oskrzelowych, np. na tle gruźlicy, zwłaszcza u dzieci, a także w zapaleniu płuc i opłucnej, jawny odgłos opukowy na przestrzeni od VI do X—XI kręgu grzbietowego staje się stłumiony. W torbieli jajnika odgłos opukowy przy badaniu w pozycji chorej na czworakach pozostaje na przestrzeni od XII kręgu grzbietowego do IV lędźwiowego stłumiony, natomiast w puchlinie brzusznej zmienia się na bębenkowy, co umożliwia różnicowanie tych chorób.

Obecnie badania kręgosłupa opukiwaniem prawie się nie stosuje wobec zastąpienia przez inne metody.

Obmacywanie mięśni grzbietu ma na celu wykrycie ich ewentualnej bolesności i wzmożonego, zwłaszcza jednostronnego, napięcia.

KLATKA PIERSIOWA

Klatkę piersiową powinno się zbadać zanim się przystąpi do badania narządu oddychania i krążenia, bez względu na to, który z tych narządów zamierzamy wprzód zbadać. Konieczność takiego postępowania przed badaniem serca wynika z tego, że zmiany w klatce piersiowej mogą wywierać wpływ na ocenę danych uzyskanych przy badaniu serca. Klatka piersiowa może być tak zniekształcona, że uderzenie koniuszkowe nie będzie się znajdować we właściwym miejscu, chociaż w sercu nie ma żadnych zmian. Nieraz także nie podobna prawidłowo ocenić wyniku badania granic stłumienia sercowego bez uprzedniego zbadania za pomocą orientacyjnego opukiwania stanu przylegających odcinków płuc. Co do badania płuc, konieczność poprzedzenia go badaniem klatki piersiowej jest sama przez się zrozumiała.

Okolice i linie orientacyjne. Na klatce piersiowej odróżnia się pewne okolice i linie, które umożliwiają odnotowywanie siedziby zmian w samej klatce piersiowej i w narządach w niej się znajdujących.

Od przodu odróżnia się (ryc. 74, str. 123);

1) okolicę nadobojczykową (regio supraclavicularis), czyli dołek nadobojczykowy; granice jego stanowią: od dołu obojczyk, przyśrodkowo — zewnętrzny brzeg mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego, bocznie — przedni brzeg mięśnia czworobocznego (m. trapezius); okolica ta znajduje się właściwie już poza obrębem klatki piersiowej, bada się jednak ją przy badaniu klatki piersiowej głównie ze względu na to, że znajduje się w niej szczyt płuca;

2)    okolicę podobojczykową (regio infraclauicularis), ograniczoną od góry obojczykiem, przyśrodkowo brzegiem mostka, bocznie mięśniem naramiennym (m. deltoideus), od dołu dolnym brzegiem większego mięśnia piersiowego, znajdującym się na poziomie przyczepu 111 żebra do mostka;

3)    okolicę sutkową (regio mammillaris), która jest przedłużeniem okolicy podobojczykowej ku dołowi do VI żebra;

Ryc. 74. Okolice i linie orientacyjne na klatce piersiowej i na brzuchu od przodu: 1 — dołek nadobojczykowy; 2 — dołek podobojczykowy; 3 — okolica sutkowa; 4 — okolica podżebrowa; 5 — okolica pachowa; 6 — okolica nadbrzuszna; 7 — okolica pępkowa; 8 — okolica lędźwiowa; 9 — okolica łonowa; 10 — okolica pachwinowa; md — przednia linia pośrodkowa; st — linia mostkowa; ps — linia przymostkowa; mc — linia środkowa obojczykowa; ax — linia pachowa;

ca — linia żebrowo-stawowa.

4) okolicę podżebrową klatki piersiowej (regio hypochond-riaca thoracis) — ciągnącą się od VI żebra do brzegu żeber.

Na bocznej ścianie klatki piersiowej znajduje się po każdej stronie okolica pachowa (regio axillariś), ograniczona od góry przez szczyt pachy, od przodu przez przednią linię pachową, którą się przeprowadza od przedniego brzegu pachy wzdłuż zewnętrznego brzegu mięśnia piersiowego większego, od tyłu zaś przez tylną linię pachową, którą przeprowadza się"Od~tylnego brzegu pachy wzdłuż zewnętrznego brzegu mięśnia najszerszego grzbietu. Okolice pachową dzielimy na okolicę pachową górną i dÓInjpmąjHująćą się poniżej linii poziomej, przeprowadzonej przez brodawkę sutkową*,

Linia przeprowadzona od szczytu pachy pionowo ku dołowi dzieli okolicę pachową na przednią i tylną.

Na tylnej ścianie klatki piersiowej odróżnia się (ryc. 75, str. 124):

1)    okolicę nadgrzebieniową łopatki (regio supraspinata), ograniczoną od dołu przez grzebień łopatki, od góry — przez zewnętrzny brzeg mięśnia czworobocznego, przyśrodkowo — przez kręgosłup;

2)    okolicę podgrzebieniową łopatki (regio infraspinata). leżącą