130 131 2

mami. rosną powoli i należą do zwierząt długowiecznych. Można je z łatwością odróżnić wśród parzydełkowców, ponieważ mają 8 pierzastych ramion pokrytych drobnymi wyrostkami — pinulami (ryc. 49A, B). Odpowiednio do liczby ramion mają 8 przegród w jamie chłonno-trawiącej. które są zupełne. t₀ jest wszystkie przyrastają do gardzieli. Symetria polipa jest ośmiopromienista.

Większość gatunków ma szkielet wewnętrzny, zbudowany z pojedynczych elementów, o bardzo różnych kształtach. U części gatunków podelementy łączą się w jednolity szkielet. Szkielet jest zabarwiony na żółto lub różowo. Wiele gatunków ma zabarwienie zielone, pochodzące od symbiotycznych zooksan-telli.

MORFOLOGIA FUNKCJONALNA Polip

Tarcza gębowa jest wyraźnie odgraniczona od pnia. Pośrodku ma otwór, który prowadzi do światła gardzieli. Jak podkreślono, nie odpowiada on otworowi gębowemu u innych parzydełkowców, ze względu na przesunięcie pragęby na dno gardzieli.

Gardziel na przekroju poprzecznym ma zarys owalny i wykazuje po jednej stronie owalu rozszerzenie w kształcie rowka, zwane rynienką gardzielową (syfonoglyfem, ryc. 49C). Rynienka jest silnie orzęsiona. a strona, po której się znajduje, jest określana jako brzuszna.

Ramiona występują na brzegu tarczy gębowej, są spłaszczone, po bokach mają drobne wyrostki, pinule (ryc. 49A, B).

Septy dzielą jamę chłonno-trawiącą na 8 komór, z których każda przełuża się do odpowiedniego ramienia. Brzegi sept zróżnicowane są w diamenty septalne. w postaci trójdzielnych wzdłużnych fałdów (ryc. 49D). Dwie septy naprzeciw gardzieli określane są jako septy grzbietowe, są pokryte bardzo licznymi witkami, podobnie jak gardziel i dorastają do dna jamy chlon-no-trawiącej. Witki tych przegród wywołują prądy wody schodzące od otworu gębowego do dna jamy. Reszta sept zawiera niewiele komórek z witkami, głównie zbudowana jest z komórek gruczołowych, jest krótsza, nie dochodząc do dna jamy chlonno-trawiącej.

Naskórek jest podobnie zbudowany jak u hydropolipów z tym, że ma tylko jeden rodzaj parzydełek — penetranty. Komórki nabłonkowo-mięśniowe są uboższe we włókienka kurczliwe, ich wypustki układają się podobnie jak u hydropolipów. U niektórych gatunków ektoderma wytwarza rogową kutikulę.

Komórki nerwowe tworzą u podstawy ektodermy sieć. podobna sieć występuje u podstawy komórek endodermy.

Mezoglea jest obfita, ma wiele luźno rozmieszczonych komórek pochodzenia ektodermalnego. Mogą w niej występować skleroblasty produkujące szkielet wewnętrzny w postaci sklerytów. Elementy szkieletowe mają różne kształty i wielkości, mogą być zbudowane z substancji rogowej, z węglanu wapnia albo

z substancji rogowej wysyconej węglanem wapnia. Mogą występować wolno i stanowić luźny szkielet usztywniający mezogleę, mogą być połączone substancją organiczną kitową lub mogą tworzyć bardziej zwarte konstrukcje (zob. kolonia). U części gatunków skleroblasty układają się w mezoglei w postaci nablokowej i wtedy produkują długie blaszkowate elementy szkieletowe.

Endoderma wyścielająca jamę chłonno-trawiącą, pod względem histologicznym, jest podobnie wykształcona, jak u meduz krążkopławów. Zawiera komórki gruczołowe, produkujące śluz i enzymy (w obrębie filamentów), penetranty oraz komórki nabłonkowo-mięśniowe. których wypustki kurczliwe, poza septami, układają się okrężnie w stosunku do pnia.

Septy zbudowane są z dwóch blaszek endodermalnych, rozdzielonych mezogleą (ryc. 55). W przegrodach wypustki kurczliwe układają się po jednej stronie poprzecznie do długiej osi ciała, a po drugiej stronie podłużnie. Z tym, że wypustki ułożone podłużnie skupione są pośrodku przegrody, wzdłuż całej jej długości, tworząc zgrubienia, zwane chorągiewkami mięśniowymi. Szczególną cechą charakterystyczną koralowców ośmiopromiennych jest skierowanie wszystkich chorągiewek mięśniowych ku brzusznej stronie ciała (ryc. 49D), co wyraźnie podkreśla symetrię wewnętrzną dwuboczną.

Koralowce odżywiają się zooplanktonem.

KOLONIE

Kolonie są różnie zorganizowane. Mogą być złożone z polipów wyrastających ze stolonów lub wprost z ciała polipa założyciela kolonii. Indywidualność poszczególnych polipów może się dobrze zaznaczać, albo polipy mogą tworzyć zwarte kolonie w których tylko tarcze gębowe są odróżnialne, np. u gąściołów dolna część polipa, będącego założycielem kolonii, silnie grubieje przez rozwój mezoglei. W tej części mezoglei powstają skleryty, a z jamy chłonno-trawiącej wrastają do niej rurowate wyrostki, zwane solariami, których nie należy mylić ze stolonami zbudowanymi z ekto- i endodermy. Na soleniach pączkują polipy, których tylko górne części wyrastają z mezoglei (ryc. 50), to jest tarcza gębowa z ramionami i część pnia. Całość — górne części polipów i dolna mezogleą, okryta jest ektodermą. Mezogleą, z elementami szkieletowymi i soleniami, określana jest jako cenenchyma. U niektórych gatunków, ektodermą pokrywająca mezogleę od strony podłoża wytwarza kutikulę usztywniającą cenenchymę. Kutikula może być inkrustowana solami wapnia.

W bardziej złożonych koloniach solenia, wyrastające z układów chłon-no-trawiących poszczególnych polipów, połączone są poprzecznymi poziomymi wyrostkami, a przy wzroście polipów, na wysokości połowy pnia każdego polipa, wyrastają nowe solenia, które zostają połączone poprzeczkami. W ten sposób w kolonii powstają coraz to nowe piętra (ryc. 51C).

W najbardziej złożonych koloniach nie można odróżnić poszczególnych pokoleń soleniów, a obok luźno rozrzuconych sklerytów mogą występować

131