1535570Y4413787294153)7306547 n

•» I

Kognityyrijiyczne problemy ){zykn

27

t dużego poziomu testosteronu może kuli lewej. Postawiona przez Borkow-: Martę Bogdanowicz⁵¹ zjawisko cztc-hłopców trudności w nauce czytania półkulach mózgowych ma duże zna-i bowiem na wczesną diagnozę i pod-

; na skomplikowanym mechanizmie, •zeń. Z jednej strony mamy problem kie czynniki jak wiek, lęk osób z Zanie dwujęzyczności wymaga szersze-pnięte z życia społecznego wskazują, ków przynosi dobre rezultaty. Bada-fgo rezonansu magnetycznego MRI ały, że występuje jednakowa aktyw-czących się jednego lub jednocześnie i uważane są za jeden z obszarów od-'kiem⁵², można przyjąć, że mózg rów-idzi jc jako jeden. W związku z tym »winniśmy zacząć uczyć dziecko dru-urodzeniu każde dziecko wydaje po-ezależne od języka, w którym będzie n, jakie można znaleźć w różnych ję-niemowlę potrafi równie dobrze od-go, ale w miarę rozwoju staje się coraz swojego języka. Wynika to z faktu, żc ;ępuje samoograniczenie działań mó-latego niemowlę w wieku 10-12 mie-; języka ojczystego⁵⁴. Czy to oznacza języka? Otóż nie, człowiek w okresie nty uczenia się określonych umiejęt-lensyfikowanie jego uczenia się podle. Badania wykazują, że osoba doro-slów na godzinę, tj. tyle - ile uczy się

większe rozproszenie mózgowych funkcji ję-

dziecko czytające tekst)' w języku ojczystym⁵⁵. Inaczej wygląda nauka gramatyki drugiego języka. Osoby dorosłe mają trudności z jej przyswajaniem, co więcej, mają też trudności z nauczeniem się wzorców dźwiękowych. Micha-el Paradis* zwraca uwagę, że podobnie, jak w przypadku posługiwania się językiem pierwszym, drugi język jest uzależniony od aktywności lewej półkuli mózgowej. Występują tu jednak wyjątki. Rita Carter⁵⁷ zauważa, żc około 5% populacji ludzkiej (w większości leworęcznych) ma usytuowane pole mowy w półkuli prawej.

Michael Ullman” przyjmuje, że „jeżeli nauczysz się gramatyki wystarczająco wcześnie, to staje się ona elementem twojej »wiedzy procedural-nej«, w której udział mają ośrodki podkorowc; jeżeli natomiast nie nauczysz się gramatyki wystarczająco wcześnie, to jest ona przechowywana w formie wspomnień jawnych, o których musisz myśleć, aby je sobie przypomnieć”. Oznacza to, że język obcy ulega przetwarzaniu w innej okolicy pola mowy niż język ojczysty⁵⁹.

Kenji Hakuta z zespołem™ zwraca uwagę, że najlepiej uczyć się języka od najmłodszych lat. Można z tego wyciągnąć wniosek, że najlepszym jest okres dziecięcy. Wielu badaczy w swoich rozważaniach podkreśla znaczenie środowiska oraz jego istotny wpływ na naukę języka. Dlatego wyraźne wskazanie ram czasowych jest trudne ze względu na indywidualne cechy dziecka oraz specyfikę i rodzaj środowiska, w którym ono przebywa.

Rola języka w zapamiętaniu, przypominaniu i myśleniu

Jednym z obszarów' ukazujących miejsce języka w życiu człowieka jest rola, jaką pełni on w procesie zapamiętywania i przypominania. Euan Macphail⁶¹ zwraca uwagę na związek rozwoju języka u dzieci z oznakami świadomego przypominania. Wysuwa stąd wniosek, że amnezja w'czesnodziecięca nic jest powodowana blokowaniem wspomnień niemowlęcych, lecz przez niezdol-

⁵⁵ Dupuy, Kntóhen 1993. ^M Paradts 1990; 1992.

Carter 1999:15Ó. “Ullman 2001. ^w Kim inni 1997.

“ 1 (akuta inni 2003.

" Macphail 2002:223.