154

156 Rozdział 6

1)    porównaniu faktycznego jednostkowego kosztu własnego i jego składników w układzie kalkulacyjnym w badanym okresie z wielkościami planowanymi oraz osiągniętymi w okresach poprzednich,

2)    ocenie struktury jednostkowego kosztu własnego w badanym okresie na tle struktury tego kosztu w planie i w okresach poprzednich,

3)    rozpoznaniu i ocenie czynników powodujących odchylenia od planu oraz wpływających na zmiany w dynamice i strukturze jednostkowego kosztu własnego,

4)    porównaniu międzyzakładowym jednostkowego kosztu własnego, wraz z rozpoznaniem i oceną czynników powodujących różnice między przedsiębiorstwami w poziomie i strukturze kosztu.

Istotne znaczenie w analizie kosztów jednostkowych może mieć ustalanie tzw. kosztu wzorcowego dla grupy porównywanych przedsiębiorstw o zbliżonym profilu produkcyjnym. Koszt ten określany jest jako suma minimalnych kosztów jednostkowych w przekroju szczegółowych pozycji kalkulacyjnych. Porównanie kosztu jednostkowego z kosztem wzorcowym pozwala na ocenę potencjalnych możliwości obniżki kosztów w analizowanym przedsiębiorstwie.

Jeżeli przedsiębiorstwo wytwarza nieliczny asortyment produktów, to analiza kosztu jednostkowego powinna objąć wszystkie wyroby. W przypadku szerokiego asortymentu analizę ograniczyć można do wybranych produktów, których koszty mają decydujące znaczenie dla przedsiębiorstwa bądź charakteryzują się największymi zmianami. W praktyce przyjmuje się, że produkty objęte analizą powinny stanowić więcej niż połowę wartości całej produkcji przedsiębiorstwa.

B. PRZYKŁADY

6.1. W tabeli 6.1 przedstawiono kształtowanie się całkowitych kosztów działalności przedsiębiorstwa przemysłowego w układzie rodzajowym oraz produkcji sprzedanej netto w latach 1997-1999, przy czym dla ostatniego roku zamieszczono dodatkowo dane dotyczące planu'.

W przykładzie tym. jak i w kolejnych, przyjęto założenie, że dane przedstawiane są w ujęciu realnym, tj. w cenach stałych. Wpływ zmian cenowych, które w najwyższym stopniu wpływają na odchylenie ujęcia nominalnego i realnego wyeliminować można posługując się wskaźnikami wzrostu cen towarów i usług, publikowanymi przez Główny Urząd Statystyczny.