page0013

ROZDZIAŁ PIERWSZY.

1778 — 1801.

Pochodzenie Wrońskiego. Jego dzieciństwo i lata młodzieńcze. Służba w szeregach wojsk narodowych. Odznaczenie. Służba rosyjska. Dymisya. Wyjazd. Pobyt w Niemczech.

Biografowie wielkich ludzi lub znakomitych osobistości starają się nietylko o odtworzenie ducha czasu, w którym rodzili się ich bohaterowie, lecz z jednej strony sięgają głębiej do rodowodów, szukając wpływów dziedzicznych, z drugiej zaś badają wpływy otoczenia, wychowania i w ogóle wszystkich czynników, wśród których rosła badana osobistość. Ducha XVIIIgo stulecia, w którem przyszedł na świat Wroński , badają i wyświetlają historycy kultury i wiedzy, i do nich odesłać musimy czytelnika. O rodowodzie dalekich przodków posiadamy źródła szczupłe i niewystarczające; co się zaś tyczy szczegółów życia rodzinnego wreszcie, wśród którego wzrastał przyszły iilozof, to wiadomości, jakie nas doszły o tem, są nader ubogie, i na wyprowadzenie z nich wniosków pewniejszych nie pozwalają. Zawodzi nas nawet pod tym względem i autobiografia filozofa¹). Gdy ją pisał, był mężem w sile wieku, umysł jego zaprzątały najtrudniejsze zagadnienia wiedzy i życia. Zwrócony więcej ku przyszłości niż w przeszłość, zamilczał prawie o chwilach swego dzieciństwa, nie pozostawił nam żadnych wskazówek o tem, gdzie, czego i jak się uczył, co najbardziej na umysł jego młody wpływało, co rozpaliło w jego sercu tę olbrzymią żądzę wiedzy i prawdy. Przed wzrokiem naszym występuje pracownia skromna, w niej myśliciel prawie samotny, odosobniony niemal od świata cieleśnie, lecz związany z nim potężnie umysłem i wolą. Świadectwa pisane przyjaciół Wrońskiego ²), lub żywe podania ustne tych, którzy znali go osobiście³), niewiele nam dały wiadomości pewniejszych. Wroński — myśliciel zjawia się niemal nagle, jakby Minerwa z głowy Jowisza, zbrojny w potęgę wiedzy wszechstronnej. W 16-ym roku życia, jako oficer walczy

1*

http://rcin.org.pl