126 127

środka szczytu pachy, czyli na połowie odległości między przednią a tylną linią pachową;

7)    parzystą tylną linię pachową (/. axillaris posterior) — wzdłuż zewnętrznego brzegu mięśnia najszerszego grzbietu;

c) na tylnej ścianie klatki piersiowej trzy linie, mianowicie (ryc. 75, str. 124);

8)    linię kręgową (/. oerłebralis), zwaną także linią pośrodkową grzbietową lub t y I n ą (/. mediana dorsalis s. posterior) — wzdłuż ościstych wyrostków kręgów;

9)    parzystą linię przykręgową (/.paravertebralis) — przebiegającą równolegle do linii kręgowej na połowie odległości między kręgosłupem a przyśrodkową krawędzią łopatki;

10)    parzystą linię łopatkową (/. scapularis), przeprowadzoną przez dolny kąt łopatki równolegle do linii kręgowej.

Prócz tych linii odróżnia się na przedniej ścianie klatki piersiowej parzystą linię żebrowo-stawową (/. costoarticularis). Przeprowadza się ją od stawu mostkowo-obojczykowego do przedniego końca XI żebra po tej samej stronie (ryc. 74, str. 123).

Do oznaczenia poziomu, na którym stwierdza się zmiany chorobowe posługujemy się od przodu i z boku klatki piersiowej żebrami i międzyżebrzami, a z tyłu wyrostkami ościstymi kręgów, licząc od VII kręgu karkowego (mtebra prominens), grzebieniem łopatki i dolnym jej kątem.

Do oznaczania żeber stosuje się dwie metody. Według jednej żebra liczy się od obojczyka, według drugiej punktem wyjścia jest kąt mostkowy znajdujący się w miejscu połączenia rękojeści mostka z trzonem mostka. Odszukuje się go w ten sposób, że umieściwszy dwa palce poprzecznie na rękojeści mostka posuwamy je ku dołowi. W pewnej chwili dolny palec jakby przeskakuje przez wyniosłość: kąt mostkowy znajduje się teraz między obu palcami. Na tym właśnie poziomie przyczepia się do mostka chrząstka drugiego żebra. Kierując palce ku zewnątrz obejmujemy nimi to żebro.

Metoda ta jest zupełnie pewna, natomiast w metodzie biorącej za punkt wyjścia obojczyk można pomylić się ze względu na to, że obejmując obojczyk przy rękojeści mostka równocześnie nie zawsze obejmujemy pierwsze żebro, gdyż czasami odchodzi ono na większej odległości od obojczyka.

Ostatnim żebrem, które się przyczepia do mostka, jest żebro siódme. Żebra XI i XII są żebrami wolnymi (costae fiuctuantes). Żebra VIII, IX i X są połączone z chrząstką VII żebra, X żebro bywa czasami wolne. Oba VII żebra wraz z podstawą wyrostka mieczykowatego tworzą kąt, zwany kątem nad-brzusznym.

Klatkę piersiową bada się oglądaniem, obmacywaniem i opukiwaniem orientacyjnym. Przy badaniu klatki piersiowej należy przestrzegać, aby mięśnie nie były napięte, a przy badaniu od tyłu, aby badany nieco pochylił głowę ku dołowi i założył ręce na piersiach, w ten bowiem sposób udostępnia się większą przestrzeń w okolicy międzyłopatkowej. Symetryczne miejsca obu połów klatki piersiowej powinny być jednakowo oświetlone.

l

Oglądanie i obmacywanie klatki piersiowej ma za zadanie zbadać, czy nie ma zmian w symetrii obu połów, w stanie żeber, międzyżebrzy, mostka, wyrostka mieczykowatego, łopatek, obojczyków, dołków nadobojczykowych i podoboj-czykowych, okolic nadgrzebieniowych i podgrzebieniowych, sutków, w ustawieniu klatki piersiowej i jej kształcie, w ruchomości oddechowej oraz czy nie ma nieprawidłowych tętnień, guzów, nacieków.

Prawidłowa klatka piersiowa ma budowę prawie zupełnie symetryczną, gdyż prawa jej połowa jest niewiele tylko większa niż lewa. Dołki nad-obojczykowe i podobojczykowe są wypełnione, obojczyki nie sterczą, kąt mostkowy jest miernie zaznaczony. Międzyżebrza są wypełnione, łopatki przylegają ściśle do ściany klatki piersiowej, wyrostek mieczykowaty odchodzi od trzonu mostka stanowiąc jego przedłużenie ku dołowi, barki znajdują się na tym samym poziomie po obu stronach. Podżebrza nie są wydłużone, kąt nadbrzuszny jest prawie prosty.

Asymetria klatki piersiowej zależy przeważnie od chorób narządów w niej się znajdujących. Może ona dotyczyć całej połowy klatki piersiowej lub pewnej jej części i może być spowodowana jej rozszerzeniem lub zapadnięciem całkowitym albo częściowym. Zmiany te są tym większe, im klatka piersiowa jest podatniejsza, zatem im chory jest młodszy.

Asymetrię wskutek rozszerzenia całej połowy klatki piersiowej (tzw. wypuklenia) spostrzega się:

1)    w odmie opłucnej, zwłaszcza zastawkowej;

2)    w wysiękowym zapaleniu opłucnej po jednej stronie, zwłaszcza u dzieci, u których klatka piersiowa jest bardzo podatna;

3)    w przypadku obecności dużej ilości płynu w jednej z jam opłucno-wych;

4)    w zwężeniu lewego ujścia żylnego w wieku dziecięcym i u osób młodych, w związku ze słabszym rozwojem lewej połowy klatki piersiowej.

Poznaje się tę postać asymetrii klatki piersiowej po tym, że:

1)    objętość odpowiedniej połowy klatki piersiowej, mierzona na poziomie brodawek sutkowych i dolnych kątów łopatek, jest wyraźnie większa niż po drugiej stronie;

2)    międzyżebrza po stronie rozszerzonej są wygładzone, szerokie;

3)    odległość brodawki sutkowej od linii pośrodkowej ciała oraz dolnego kąta łopatki od kręgosłupa jest większa niż po drugiej stronie;

4)    ruchomość oddechowa rozszerzonej połowy jest słabsza;

5)    kręgosłup jest wygięty wypukłością w stronę rozszerzonej połowy klatki piersiowej;

6)    barki i łopatki po stronie rozszerzonej są wyżej ustawione.

Asymetrię wskutek rozszerzenia pewnej tylko części klatki piersiowej mogą

wywołać: otorbiony wysięk opłucnej, nowotwory płuc, opłucnej i śródpiersia, znaczne powiększenie serca, osierdzia, tętnicy głównej, narządów brzusznych, guzy ściany klatki piersiowej.

Asymetrię wskutek zmniejszenia objętości całej połowy klatki piersiowej (ryc. 78) lub obu jej połów spostrzega się głównie w rozległej marskości płuc, w przypadkach rozległych zrostów opłucnej, po torakoplastyce.