1922063b437197428393531444656 n

59

leni: od Zagrzebia na północy po Dubrownik na południu Od n .

Stolica, która stanie si, na dłuższy czas swego rodzaju znakiem^-iiiowvni piśmiennictwa cliorwackiego.

ograniczeniami, a także z wrogością miejscowego łacińskiego kleru,

_Pl,ez calv Okres średniowiecza głagolica, choć musiała się zmagać _z niechęcią Rzymu do l.turgn słowiańskiej i licznymi płynącymi sfąd

_bvła podstawowym pismem chorwackim, używanym prz" duchownych i przez ludzi świeckich (-. Frankopanowie). Głagolickie były też pierwsze chorwackie druki (Misal po zakonu rimskoga <tvora**, 1483 miejsce wydania sporne) oraz pierwsze chorwackie drukarnie: w Ko-sinju (1491), Senju (1193-1508) i w Rijece (1530-1531).

Chorwackie piśmiennictwo głagolickie do połowy XIII w. zwrócone było ku Wschodowi i należało w pełni do wspólnoty cyrylo- meto-dejskiej, zaś jego repertuar, wyrastający z bizantyjskich źródeł, był częścią repertuaru wspólnego dla całego obszaru objętego zasięgiem liturgii słowiańskiej. Jego greckiego charakteru nie zmienił nawet defi nitywny rozłam kościelny w 1054 r. Na terenach chorwackich ostatecznej rewizji słowiańskich ksiąg liturgicznych wedle obrządku rzymskiego i tekstów biblijnych wedtug Wulgaty, dokonano dopiero w połowie XIII w. Wtedy też repertuar piśmiennictwa głagolickiego zaczął się modyfikować, otwierając na zachodnie źródła. Proces ten zakończył się zasadniczą okcydentalizacją piśmiennictwa w końcu XIV w., ale nigdy nie była ona całkowita i piśmiennictwo to przez wszystkie kolejne stulecia swego istnienia zachowało pamięć swej cyrylo-metodejskiej genezy.

lizować. Poziom kleru głagolickiego spada,

Koniec świetności piśmiennictwa głagolickiego przypada na początek XVI w. i związany jest ze zmianami terytorialnymi, spowodowanymi przez najazdy tureckie oraz ze zmianami kulturowymi, wynikającymi z przejęcia dominującej roli w kulturze chorwackiej przez miasta dalmatyńskie i zwycięstwa prądów humanistyczno renesansowych. Pismo łacińskie staje się centralnym pismem chorwackim, a rola gla-

golicy, zaczyna się niarginaii/.'-'""'-. •    °    ™    ,

8iagolitvz.ui nabiera półludowego charakteru, zas liturgia słowiańska ^staje się liturgią dla maluczkich. Taki obraz glagol.tyzmu utrwalił Far-^lat' w Wyrku,n sacrum (1751) i stal się on częścią późniejszego stereotypu glagolity prostaczka, co zależnie od kontekstu ideowego mogło "tieć pozytywne lub negatywne nacechowanie. Stereotyp ten również