WA308�7 II5947 NAUKA O LUDACH059 I

gdyż w obu razach byłby się musiał okres lodowy jednostajnie na całą północną połowę kuli ziemskiej rozciągać, gdy tymczasem ślady jego w górach kaukazkich są nieznaczne a w ałtajskich nawet ich nie ma ^x). Lecz ono da się w Szwajcaryi i przyległych okolicach bardzo dobrze innem rozłożeniem lądu stałego i morza w Europie wyjaśnić. Ze zaś zmiana obwodu stałego lądu nie małych przestrzeni czasu wymaga, to stwierdzona obecność człowieka w Szwabii w okresie lodowym wystarcza do ustalenia przekonania o nadzwyczaj wielkiej dawno-ści pierwszego wystąpienia naszego rodu na ziemi.

Młodsze o wiele są owe pomniki, które dawniejsze ludy nad brzegami Bałtyku ze skorup jadalnych muszli na wybrzeżach Jutlandii i duńskich wysp w postaci ław nagromadzili, nazwanych trafnie przez starożytników kuchennemi odpadkami (Kjóckenmeddings). Pomiędzy temi szczątkami jadła znajdywano narzędzia kamienne, grubo odrobione, rzadziej szlifowane, skorupy glinianych naczyń, szczątki psa jako domowego zwierzęcia, a nawet wrzeciono, lecz nigdzie ani śladu wygasłych zwierząt z okresu osadowego. W czasach ich nagromadzenia nie posiadali tedy owi pochłaniacze muszli sztuki gładzenia krzemienia, albo też zaczynali ją dopiero wykonywać. Lepsze jednak pojęcie o dawności owych muszlowych ław może dać ta okoliczność, że Jutlandyją i Danią pokrywały w ówczas lasy sosnowe. W czasach używania bronzu przez mieszkańców znikło drzewo iglaste a dąb zajął jego miejsce. Późniśj buk wyparł dęba, a lasy bukowe pokrywają obecnie prawie wyłącznie owe krainy. Ławy odpadów kuchennych zawierają zaś kości głuszca, który się pączkami sośnmy karmi, a zatem i na jej obecność wskazuje. Owa przestrzeń ziemi zmieniła przeto od czasów swych muszle spożywających mieszkańców już dwa razy swoją szatę roślinną, na co niezaprzeczenie każdą rażą kilka tysięcy lat potrzeba było ²). Przypuszczenie to potwierdza i obecność skorup ostrygi w owych kuchennych odpadach duńskich, gdyż ostryga nie żyje więcćj w morzu niemieckiem z powodu małćj w nim zawartości soli. W owych czasach musiały przeto daleko większe strumienie wód północnego morza przeciskać się aż do wysp duńskich przez daleko obszerniejsze bramy od dzisiejszych Sundów.

Do najnowszych szczątków przedhistorycznej starożytności należą owe miejscowości nad szwajcarskiemi jeziorami, które, jak nie-

^T) B. v. Got ta. Der Altai Leipz. 1871, str. 65.

²) Charles Lyeil. Antiąuity of hlan. London 1863, str. 9—17.

http://rcin.org.pl