436
i wyższego sianu. Wół, znajdujący się również w tym kraju, służy jedynie do pociągu: ani mięso ani mleko jego, podobnie jak i owcy, nie wchodzi w skład pokarmu. Do roślin użytecznych, uprawianych w Japonii, należy pszenica, jęczmień, hreczka, kukurudza. kilka rodzai fasoli, yams, słodkie ziemniaki, melony, mianowicie liczne rodzaje rzodkwi, stanowiące przysmak dla Japończyka; w ogóle jednak kuchnia jego iest prosta i nie tak wyszukana i wytworna jak Chińczyka smakosza. Rolnictwo stanowi podstawę bytu japońskiego społeczeństwa. Pomimo to narzędzia rolnicze są nadzwyczaj pierwotne, chociaż rola bywa bardzo starannie uprawiana i każdy kawałeczek ziemi jak najskuteczniej zużyty.
Najułubieńszym napojem Japończyka jest herbata, znana i uży-wana już od początku 9 wieku, uprawiana wzdłuż miedzy pola i brzegów dróg oraz w przeznaczonych na to sadach i rosnąca, mianowicie w pasie między 30 a 35° szer., bardzo bujnie. Drugim napojem ulubionym jest saki, wódka, wyrabiana w rozmaitym stopniu tęgośc:, często z dodatkiem rozmaitych , korzeni. Japończyków' nie można uwolnić od zarzutu ni eumiarko Wania w użyciu tego narodowego napoju, wskutek czego corocznie wiele osób na obłęd pijacki, udar i inne ztąd pochodzące choroby, zmiera.
W powszechnem użyciu jest również i tytuń, który tak mężczyźni jak i kobiety z małych fajeczek przez cały dzień palą. Łój rie jest w Japonii znany, z powodu braku chowu bydła; zastępuje go tak zwane drzewo woskowe (ras succedanea) którego owoc daje rodzaj wosku pszczelnego; pszczelnictwo jest wysoko rozwinięte, którego -wytwór, wosk i miód, tym cenniejszym jest dla Japończyków', że u nich cukier się nie wyrabia. Prócz tego uprawiają oni drzewo morwy papierów'^ (broussonetia papyrifera), z którego kory, w ługu wygotowanej i ubitej, wyrabiają swój papier, oraz krzew bawełniany, dający im matery-jał na odzież.
Cała uprawna ziemia Japonii rozdzielona jest na dwie części, na nizinę z polarni ryżowemi i na wzgórzyste ziemie, na których inne rośliny się uprawiają. Te ostatnie stanowią właściwy własność rolnika, niziny zaś należą do panującego, który je kawałkami roln kom za roczną, 50—60% dochodu wynoszącą opłatę wydzierżawia. Ponrmo wielkićj rozciągłości ziemi uprawionćj zajmują jednak lasy znaczną jćj przestrzeń. Są one wzorowo utrzymywane, gdyż ani zwierzyna ani bydło ich nie uszkadza, co jest rzeczą bardzo ważną z powodu wielkiej potrzeby drzewa na budynk i do palenia. Polowanie tak na ptaki jak i na zwierzynę stanowi przywilej najwyższćj szlachty; rolnikowi