WA308�7 II5947 NAUKA O LUDACH437 I

wet, wszędzie z sobą przynosi, przyczynia się najwięcej do wzniecenia pochoeni wojny domowej to tam to ówdzie.    '

Siazwy rodowe sięgają w Chinach w daleką i poważną przeszłość. Wtenczas, kiedy w Europie rodowody panujących dynastyj zaledwie na tysiąc lat w tył sięgaj a, żyją w Chinach jeszcze potomkowie Konfucyjusza, którzy swój rodowód nie tylko od tego mędrca wyprowadzić są w stanie, lecz się jeszcze i tem chełpić mogą, że on sam swą nazwę aż do 1121 roku pr. Chr, doprowadzić i wykazać zdołał. Tym to sposobem tłomaczy się i znaczenie najgrawającego się pytania Chińczyków, któreni Europejczyków witają: ,,A macież wy nazwiska rodowe?'’ t. j. tak starodawme iak my ¹).

Nadmieniliśmy już dawniej, że Konfucyjusz nie założył żadnej religii. On trzymał się jedynie tej czci nieba i ziemi, jaką znalazł w t. z. klasycznych księgach z dawniejszych wieków państwa. W chwili jego urodzenia 1551 pr. Chr ) Chiny były rozbite na 13 większych księztw i mnóstwo państewek małych, rozbójniczych. W jednym z pierwszych wzniósł się nasz mędrzec na burmistrza miasta, a potem na ministra sprawiedliwości; opuścił jednak wkrótce służbę państwową, zgniewany rządem wszetecznic i oddał się jako emeryt księztwa W e i badaniom archeologicznym swego ludu i opracowaniu jego starożytności. Żył on w dostatku, chociaż bez marnotrawstwa i je/dził zawsze we własnym palankinie. Zmarł w 478 r. pr. Chr. spokojny lecz bez modlitwy na ustach, nie otrzymujący żadnego pocieszenia od żony i dzieci, pozbawiony złudzenia wszelkiego . co do wpływu jego nauki na ląd i bez nadziei na lepsze czasy. Gdy go jeden z uczni pytał o życie pośmiertne, nie chciał mu dać otwartej odpowiedzi. ,,Gdybym mu powiedział, — rzekł wtedy, — że zmarli zachowują świadomość, to pobożni synowie straciliby majątki na pobożne obchody za zmarłych, a gdybym rzekł, że nie posiadają, to synowie bez serca pozostawili by swych rodziców bez pogrzebu” ²). Jego nauki moralne miały zawsze korzyść społeczną za cel najwyższy i stoją z tego powodu niżej od buddystycznych. Na pytanie jednego z uczni, czy obo wiązki człowieka nie dadzą się jednem słowem wyrazić, odpowiedział „Czyż odwet nie jest takićm słowem⁹ Co nie chcesz aby ci czyniono, tego nie czyń i drugim” ³). Gdy inny z uczni pragnął się dowiedzieć,

!) James Legge, The life of Confucius, Lond. 1867. str. 55. ³) J. Legge 1. c. str. 101.

³) J. Legge. Confucius. Anal. XV. e. 23, str. 112,

http://rcin.org.pl