WA308�7 II5947 NAUKA O LUDACH299 I

283

czytać, że Jahwe miał Izraelitów podburzać do sprzeniewierzenia pożyczonych srebrnych i złotych naczyń ¹). Tak biedne, tak nieczyste, tak nizkie i ludzkiemi słabościami nasiąkłe były przez czas długi wyobrażenia o najwyższćj istocie.

Lecz w tern leży właśnie wysokie znaczenie dziejów Izraela, że ten lud przez swe przygody i cierpienia zmuszony był do coraz to głębszego, coraz to czystszego pojęcia boga. Z wszystkich ludów starożytnych na ziemi posiadają jedni Żydzi historyją, która w ziemskiego życia przygodach panowanie etycznego porządku świata wykazać się stara. Ułożoną ona została w wycliodztwie ²), w usposobieniu nędzą wywołanem, kiedy żadnego stanu kapłańskiego więcej nie było, tak że tego nie można hierarchicznym dążnościom chytrego kapłaństwa przypisywać, jak to wykrętnie uczynić się starano. Poprzedzający okres królów wdrożył -w nich to doświadczenie, że religijny upadek pociągał prawie zawsze i upadek społeczny za sobą; lecz pismo św. pozostało i w takich przypadkach wiernćm prawdzie, gdy i pobożni władze y w nieszczęście wpadali lub odszczepieńcom szczęście aż do końca sprzyjało. Losy ludu w okresie król"w natchnęły Żydów niewzruszoną ufnością w bogu. Z Assyryj czy kami, — woła pismo ś. wraz z królem Hiskiasem,—są tylko ścięgna ludzkiego ramienia, z nami zaś jest pan, nasz bóg, który za nas walczy ³). Tak samo napomina i Fliasz rozpaczającego Joba, iłu sprawców nieszczęścia i smutku tchnienie boga zmietło ⁴). Żydzi poznali jasno, że potęga narodu oprzeć się da jedynie na niezwmhnionćj ufności w moralny porządek świata. Nabyli oni ze swych dziejów tej nauki, że byli zawsze zwycięzcami, gdy surowości obyczajów ściśle przestrzegali, żp zaś popadali w niewolę, ile razy zakonow’ się przeniewierzyli •⁵). Jaką pociechą i jakie światło ztąd w ponurych chwilach żywota czerpali, odbija się w słowach psalmisty: Chociaż w ciemnościach przepaści się błąkam, nie lękam się nieszczęścia, gdy Ty jesteś przy mnie.

W jaki sposób przed, podczas i po wygnaniu wyobrażenia religijne dawniejszćj dziecięcći surowości i grubości się pozbyły, dowo-

*) Exod. XI, 2.

^s) Według: Ewald Israelitsche Geschichte, Gottingen 1864. T. IV, str. 26 napisana została księga królów w środku babilońskiej niewoli.

³) 2. Paralipom. XXXII, 7—8

*) Job. IV, 7-9.

⁵) Judith V 15.

* *

http://rcin.ojg.pl