WA308�7 II5947 NAUKA O LUDACH164 I

148

od urodzenia i nie różnił się w r. 185o w niczćm od swoich ziomków¹). Inny podobny przypadek odnoś się do pewnego Australczyka, nazwiskiem Bungari, który w Sydney się wychowywał, w gymnazyju*i otrzymywał nagrody, po łacinie pięknie mówił, a jednak w końcu z świata cywilizowanego do lasu uciekł, i później zeznał, że mu całe wychowanie na nic się nie zdało, chyba na to, że poznał swą nędzę ²). Coś podobnego opowiada i hydrograf Neumayer, że zbłąkawszy się nad brzegami dolnego Murrayu w r. 1861 przez krajowców do nagiego Murzyna zaprowadzony został, który w jego pularesie najczystszym językiem angielskim wszystkie miejscowości spisał, przez które przy powrocie przejść mu wypadało. , Ów piśmienny Australczyk, w on czas 24 lat mający, wychowany był w Adelaidzie w szkole misyjo-narzy ³).

Nielitościwa szkoła antropologiczna chciała z podobnych przypadków wyciągnąć ten wniosek, że innonarwne ludy należą do innego gatunku ludzi. Owe przykłady dowodzą zaś pi zedewszystkiem tego, że władze umysłowe nie są nierównie pomiędzy ludy rozdzielone; w zdziwienie wprawia nas tylko to, że t. z. dziki człowiek przenosi życie zupełnie swobodne nad wszystkie korzyści i wygody kultury, Trudność przyzw^ryczajenia ludów koczujących do siedziby stałej nie leży w tóm, aby naszem życiem żyć nie mogli, tylko że niem żyć nie chcą. Oni uważają każdą pracę za poniżenie i jedynie myśliwstwo i polowanie za rzecz odpowiednią ich godności i godną męzkiego ich ducha ⁴). Człowiek czarny, mówią A ustralczycy, nie pracuje, bo on jest szlachetnego rodu ⁵). Gdy angielscy i hollenderscy osadnicy na brzegach wschodnich Stanów Zjednoczonych się usadowili, dostrzegali często to jednego to drugiego z krajowców, którzy się ze wzgórza przypatrywali, jak przybysz za pługiem chodził, nie dla podchwycenia jego tajemnicy, lecz dla tego, aby się najprzód nadziwić, potem ze

•) Philips. The missionary of Tierra del Fuego. London 1861, str, 69 i Parker S n o w 1. c. T. II, str. 27.

²) B o n w i c k 1. c. London 1870, su. 859.

³; Nenmayerna posiedzeniu towarzystwa antropologicznego w Berlinie d. 15 Kwietnia 1871 r.

⁴)    Tak samo i Algonkinowie i Irokezy według Charlevoix. Nouvełle France. Paris 1744. T. III. str. 384. Przy przyrządzeniu zaś swych narzędzi myśli* wskich i rybołowskich okazuj a wielką pilność i zręczność.

⁵)    W hi te fellows work, not black fellow; black fellow gentleman. Hale Unit. States Explor. Exped. Ethnography, str. 109.

http://rcin.org.pl