WA308�7 II5947 NAUKA O LUDACH177 I

161

obszarach Australii nie spotykali podróżnicy nigdy owych wychudłych, wynędzniałych, pogarbionych postaci, jakie na zachodnich brzegach widzieć się dawał*, tylko silnych i dobrze zbudowanych ludzi. Jedynie w Kalaharskiej pustyni są Buszmani małego wzrostu i chudzi jak cienie.

Co zaś do wyboru pokarmu, to możemy jedynie powtórzyć zdanie, które już od dawna powszechnie jest przyjęte. W krajach zimnych są w węglik obfitsze pokarmy bardziej pożądane aniżeli w gorących . Krąg podbiegunowy byłby niedostępnym dla Inda, niechcą-cego zmienić swoich przepisów, odnoszących się do pożywienia; z drugiej zaś strony pochłaniane takićj niezmiernćj ilości słoniny z psa morskiego jak zwykle, byłoby dla Eskimosa, przeniesionego do wschodnich Indyj, rzeczą niemożliwą. Dodawszy i tę z pewnością trafną uwagę Maurycego Wagnera ^l), że tak w południowej Azyi, jak i w środkowćj i południowej Ameryce, wszędzie gdzie mięsa niema, strączkowe płody w większćrn są użyciu, a tam, gdzie ryż wyłączny prawie pokarm stanowi, ryby, tośmy już wyczerpali wszystko co w tej mierze za pewne i należycie dowiedzione uważać można. Lecz to nie jest wcale z całą ścisłością dowiedzionem, aby siła ciała, odwaga fizyczna lub bystrość i pojętność nie mogły być w takim samym stopniu udziałem człowieka przy wyłącznym roślinnym pokarmie, jak przy mięsnym. Z wszystkich mieszkańców Polynezyi, wyjąwszy samotne wyspy, jedni Maorowie Nowćj Zelandii nie tuczyli ani nierogacizny ani psów, a nie chcąc przypuścić, że przypadkowe ich objady z ludzkiego mięsa ten niedostatek wynadgradzały, wypada przyznać, że przy swem pokarmie z ryb i korzeni stali się najsilniejszym, najodważniejszym, najbitniejszym i w sztukach towarzyskich najwyżśj stojącym ludem z całego owego ludów obszaru.

Każdy z nas doznał z pewnością choć raz jeden na sobie skutków użycia alkoholicznych i narkotycznych napojów i zauważył zapewnie, że umiarkowane użycie wina zdoła nas wznieść po nad poziom naszej zwykłej codziennej troski i dążności. Pobudzenie przez kawę lub herbatę jest jeszcze u wielu silniejsze. Skoro tylko ich wpływ uczujemy, zdaje nam się, że widzimy jaśnićj i sądzimy bystrzśj. Myśli, któieśmy przed tćm napróżno szukali, spływają ku nam szybko a nowe prawdy zdają się migać nam przed oczyma tak blizko, jak gdyby tylko po nie ręką sięgnąć trzeba było. Czyż więc nie da się przypu-

*) Allgem. Zeitung Beilage 1871, str. 2887.

Etnologia. 11

http://rcin.org.pl