94298201

266 N. CYBULSKI

Gdy wydzielanie soku na dłuższy czas zostaje przerwane, jak n. p. u zwierząt głodzonych, ziarnista wewnętrzna warstwa grubieje i rozprzestrzenia się prawie na całą komórkę, jasna zaś zewnętrzna staje się coraz cieńsza i w końcu może stanowić zaledwo wązki rąbek u podstawy komórki. Stosunek ten powoli ulega zmianie, gdy się rozpoczyna czynność gruczołu: zewnętrzna warstwa staje się coraz szerszą, wewnętrzna zaś coraz cieńszą a czasami nawet zupełnie znika. Jądro też wędruje od zewnątrz ku wewnątrz i w gruczole czynnym już zupełnie się mieści w warstwie jasnej. W warstwie zewnętrznej, jak wspomniałem wyżej, zarysowywują się cienkie niteczki (Heidenhain) przebiegające wzdłuż osi komórki, pozostające niewątpliwie w związku z ziarenkami warstwy wewnętrznej.

Oprócz tych gruczołowych komórek wykazano w trzustce jeszcze osobne twory, które złożone z jasnych niewielkich komórek, niekiedy wrzecionowatych, tworzą wysepki, otoczone naczyniami krwionośnemi i naczyniami limfatycznemi, nie mające żadnego połączenia z przewodami gruczołu. Są to t. zw. komórki Langer-hansa. Twory te przez niektórych badaczów uważane są za stały składnik trzustki, których zadaniem ma być wytwarzanie wydzieliny wewnętrznej, mającej wielkie znaczenie w ekonomii i przemianie materyi w ustroju. Bardzo liczne naczynia trzustki pochodzą z tętnicy wątrobowej, śledzionowej i kreskowej gór., które nie tylko tworzą obfitą sieć naczyń włoskowatych, ale nadto formują jedna z drugą liczne duże anastomozy. Obok naczyń krwionośnych znajdujemy tu także bardzo obfitą sieć naczyń limfatycz-nych. Nerwy, które tworzą w trzustce, podobnie jak naczynia, bardzo obfite sploty, pochodzą z 2 źródeł; częściowo ze splotów sympatycznych, otaczających tę okolicę, częściowo z nerwu błędnego. Wśród tkanki gruczołowej, znajdujemy tu także liczne zwoje nerwowe.

b) Sposób otrzymywania soku trzustkowego.

Wydzielinę gruczołu trzustkowego możemy otrzymać tylko zapomocą przetok, które mogą być albo czasowe, albo trwałe. Do wykonania trwałych przetok wypada stosować jedynie metodę H e i-denhaina, zmodyfikowaną przez Pawłowa. Po otwarciu jamy brzusznej odnajdujemy dwunastnicę, wyszukujemy miejsce, w któ-rem główny przewód trzustki wpada do dwunastnicy i wycinamy z dwunastnicy podłużny płatek wraz z przewodem tak. ażeby ujście przewodu z otaczającą go błoną śluzową było nieuszkodzone.