1 (74)

148 Proza fanlastycznonaukowa

dzieci, które szlachetnością i męstwem ratują ludzkość przed zagładą. Vego-wie z planety Della cofają wyrok wydany na Ziemię, wojowniczą planetę, zagrażającą Wszechświatowi. W tym właśnie zawiera się sens ideowy utworu wyrażającego niepokój naszych czasów i apoteozującego takie wartości moralne, jak mądrość, dobroć i odwaga. Powieść Broszkiewicza dała początek prozie fantastycznej o zabarwieniu poetyckim, jaka się pojawiła w naszej literaturze na przełomie lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych. W mfarę dydaktyczna i filozoficzna, wyposażona w akcesoria z dziedziny nauki i techniki, nowatorska w sensie formalnym, zespalająca w sobie różne techniki narracyjne, rozmaite gatunki i konwencje literackie, została przychylnie przyjęta przez krytyków i entuzjastycznie przez czytelników. Wielokrotnie wznawiana doczekała się sześciu wydań polskich i licznych przekładów zagranicznych oraz adaptacji scenicznej.

W następnych powieściach dla dzieci Broszkiewicz odbiegł od wytyczonej przez siebie linii. W dwuczęściowym cyklu powieściowym: Ci z Dziesiątego Tysiąca i Oko Centaura, przeznaczonym dla dzieci starszych, który ukazał się w latach 1962—1964, nawiązał do tradycyjnej prozy fantastyczno-przy-godowej. Koncentrując swoją uwagę na świecie maszyn myślących i robotów, stara się autor odpowiedzieć na nurtujące i istotne dla współczesnego człowieka pytanie, czy rozwój cywilizacji technicznej przyniesie ludzkości szczęście. Prócz niepokojów natury filozoficznej w dwutomowej powieści Broszkiewicza można również znaleźć rozważania na tematy moralne, dotyczące miłości, odwagi i przyjaźni. Stworzona przez pisarza wizja ery kosmicznej należy do bardziej udanych w powojennej fantastyce dla dzieci. Mecha-noplanety, latające platformy, nadszybkościowe kosmoloty, wszechwiedzące mózgi elektronowe, które wypełniają powieściowy świat Broszkiewicza, fascynują wyobraźnię i urzekają zarazem, mimo iż nie należą do rekwizytów nowych. Obydwie powieści, choć nie dorównują poziomem artystycznym Wielkiej, większej i największej, cieszyły się dużą popularnością, zwłaszcza książka Ci z Dziesiątego Tysiąca.

Do astronautycznego cyklu Broszkiewicza zbliżona jest, poprzez swoją poetykę i fabułę, wydana w roku 1966 powieść Janusza A. Zajdla Lalande 21185. Może ona wzbudzić zainteresowanie czytelników zręcznie skonstruowaną akcją, obfitującą w sceny pełne emocji i niespodzianek. Autor podjął typową dla tej odmiany prozy tematykę — wyprawę poza układ słoneczny. Zajdel nie prowadzi jednak do bezpośredniego spotkania swych bohaterów z rozumnymi mieszkańcami układu Lalande. Wyprawa znajduje tylko ślady pobytu przybyszów z Kosmosu, oczywiście nieskończenie przewyższających