201030Image0075

ZARYS CHEMII KOSMETYCZNEJ

wino kwas chlorohydroksypropanosulfonowy (ryc. 190). Wytwarzane tym sposobem tui. fobetiny określane są jako pochodne hydroksysulfobetainy.

ZARYS CHEMII KOSMETYCZNEJ

ch₃

Hydroksysulfobetainy

X=- lub — CONHCHjCHjCHj-

R — alkilowa reszta tłuszczowa

Ryc. 190. Synteza hydroksyaułlobetaln

Z omawianych alkilosufobetain w praktyce najczęściej jest wykorzystywana laurylosul-fobetaina (ryc. 189; R=C₁₂H₂₅), znana jako Lauryl sultaine. natomiast z hydroksysulfobe-tain detergent o wzorze ogólnym zamieszczonym na rycinie 191 (Cocamidopropyl hydro-xysultaine).

Cocamidopropyl hydrosysultainć

R - alkilowa reszta kwasów tłuszczowych oleju kokosowego

Ryc. 191.

Właściwości kosmetyczne sulfobeiain są podobne jak omówionych już detergentów betaino wych. a ich zastosowanie jest ograniczone praktycznie do szamponów.

Na zakończenie charakterystyki detergentów amfotenzydowych należy podkreślić, że wiele z nich występuje w preparatach myjących przeznaczonych do pielęgnacji dzieci liczba detergentów możliwych do zastosowania w takich artykułach jest ograniczona, bowiem obecne tam czynniki myjące powinny reagować obojętnie oraz wykazywać właściwości łagodnego i nie drażniącego oczu tenzydu. Z grupy amfotenzydów w artykułach dla dzieci stosowane są min. pochodne kwasu /5-aminopropionowego (ryc. 182), alkilobetainy (ryc. 183), alkiłoamidobetainy (ryc. 184) i alkiloamfoglicyniany (ryc. 187).

7.1.4. Detergenty niejonogenne

Detergenty niejonogenne są związkami powierzchniowo czynnymi, które, w odróżnień od dotychczas omówionych tenzydów, w roztworach wodnych nie ulegają jonizacji W ko metyce tenzydy niejonogenne są wykorzystywane przede wszystkim jako emulgatory or sol ubił izatory. ale także jako czynniki natłuszczające (rozdz. 9) i myjące.

Do kosmetycznych detergentów niejonogennych należą związki z gmpy N-tlenków amin tłuszczowych, pochodne cukrów o budowie glikozydowej lub estrowej oraz kopolimery glikoli polietylenowych i polipropylenowych.

N-Danki amin tłuszczowych

Budowę N-tlenków amin tłuszczowych opisuje wzór ogólny zamieszczony na rycinie 192.

CH₃
R—N-*-0
ch₃	R - alkilowa reszta tłuszczowa

Ryc 192. N-tlenki amin Puszczowych

Związki takie powstają w reakcjach nadtlenku wodoru z odpowiednimi N .N-dimetyloami-nami tłuszczowymi, o łańcuchu węglowym (R) dłuższym niż łańcuch C-.

Detergenty N-tlenkowe zajmują pozycję pośrednią pomiędzy przedstawionymi już amfoten-zydarni (rozdz. 7.1.3), a omawianymi lenzydarni niejonogennymi. Amfeteryczne właściwości pochodnych N-tlenków amin tłuszczowych są konsekwencją silnej polaryzacji wiązania N-tlenkowcgo. Efekt taki sprawia, że w środowisku alkalicznym dominującą formą N-tłenkn jest jego postać o cechach soli wewnętrznej (ryc. 193,1). Sól taka w roztworze kwaśnym maże przyłączać proton (ryc. 193, II) i jednocześnie przejść w formę kationową. Zachowaniem takim N-tlenki amin tłuszczowych przypominają więc lenzydy amfolityczne (ryc. 181).

R	R
R— N*-0"	R—N+-OH i
R	R
i pH>7	pH<7	n

Ryc. 193. Wpływ pH na zachowanie się N-tlenków amin

Tenzydy N-llenkowe są dobrze rozpuszczalne w wodzie, a ich zaletą jest podatność na proces biologicznej degradacji. Właściwości myjące tych substancji są przeciętne, w porównaniu z tenzydami anionowymi, natomiast w odróżnieniu od detergentów anionowych, są one znakomicie tolerowane przez skórę. W środowisku kwaśnym, gdzie N-tlenki występują w formie kationowej (wzór II, ryc. 193) wykazują one, w analogii do tenzydów kationowych (rozdz. 7.2). powinowactwo do keratyny skóry i włosów oraz właściwości antystatyczne. Dlatego też są one wykorzystywane w produkcji szamponów, jako dobrze pieniące się czynniki myjące i zapobiegające elektryzowaniu się włosów, a samym włosom nadające połysk i puszystość. Związki te są także składnikami płynów do kąpieli, preparatów przeznaczonych do higieny intymnej oraz artykułów do golenia. Tenzydy N-tlenkowe są używane również

Kozdzul7 137