201030Image0083

zarys amin kosmetycznej

stępuje cholesterol (30%). Innostcrol, zwany też izocholcstcrolcm, który jest prekursorem biosyntezy cholesterolu, oraz jego pochodne (27%). Alkohole alifatyczne (20%) są reprezentowane przez związki o prostym. C|₍-Cjq łańcuchu węglowym, u także alkohole rozgałęzione (izoalkohole). zbudowane z C₁₆-C_J6 atomów węglu. Alkohole wełniane są estrowo związane z kwasami, które wywodzą się zarówno z prostołańcuchowych nasyconych, jak i nienasyconych kwasów tłuszczowych, pośród których dominują kwasy o łańcuchu C^-C^, z kwasów rozgałęzionych (C₉-C_N). zwanych też izokwasami, oraz hydroksykwasów tłuszczowych. W tłuszczu wełnianym są ponadto obecne wolne alkohole tłuszczowe (3%). węglo-wodory (1-2%) oraz wolne kwasy tłuszczowe.

Zastosowanie tłuszczów wełnianych w kosmetyce jest wielokierunkowe. Używane są one jako podstawy maści i kremów o budowie emulsji typu w/o. Należy podkreślić, że emulsje takie działają jednocześnie chlodząco, ze względu na możliwość odparowywania zawartej w nich wody. Tłuszcze wełniane mogą ponadto pełnić funkcję czynnika natłuszczającego (rozdz. 9). wpływają przy tym zmiękczająco na naskórek (rozdz. 12) oraz poprawę stopnia jego hydratacji.

Przez frakcyjną krystalizację tłuszczów wełnianych można z nich wydzielić część płynną (Lanogenc) oraz bezpostaciową, wysokotopliwą frakcję, zwaną lanoceryną (Lanoccrin, Lanfrax). Frakcja płynna bogata jest w estry niskocząsteczkowych, rozgałęzionych kwasów i alkoholi tłuszczowych, a frakcja woskowata zawiera estry kwasów i alkoholi prostolańcu-chowych. W kosmetyce lanoccryna jest używana jako emulgator typu w/o, może także pełnić funkcję stabilizatora emulsji, lanogcn natomiast należy do emolientów (rozdz. 12).

W roli emulgatorów kosmetycznych występują też same alkohole tłuszczów wełnianych (alkohole wełniane, Cerafol, Amcrchole). Oksyctylcnowanie alkoholi wełnianych 5-25 cząsteczkami tlenku etylenu prowadzi do wzrostu ich właściwości hydrofitowych. W kosmetyce oksyciylcnownne alkohole wełniane są emulgatorami typu o/\v oraz solubilizatorami (etho-xvolę, Solulane). a jednocześnie - dzięki powinowactwu do keratyny, samej skórze nadają miękkość, gładkość i delikatność. Podobne właściwości kosmetyczne mają także produkty oksypropylenowania alkoholi wełnianych (Solulan PB. Polycholc).

Syntetycznym substytutem tłuszczów wełnianych jest Softisan 649. W skład tej substancji wchodzt| estry gliceryny z naturalnymi kwasami tłuszczowymi pochodzenia roślinnego, a także kwasem izostearynowym lub adipinowym. W porównaniu z produktem naturalnym, softisan 649jest bardziej stabilny chemicznie. Stosuje się go do wytwarzania kosmetycznych kremów tłustych, kremów dla dzieci, może być także składnikiem kosmetyków dekoracyjnych.

Wosk pszczeli

Wosk pszczeli jest gniotliwą, mięknącą w zakresie 62-65*C, wydzieliną gruczołową pszczoły pasiecznej. Praktycznie nic rozpuszcza się on w wodzie, a w alkoholu słabo. Surowy wosk (Cemflaw, wosk żółty) po oczyszczeniu i utlenieniu (kwasem chromowym, nadtlenkiem wodoru, nadbenzoesanem sodu lub innymi czynnikami oksydacyjnymi) odbarwia się. dając wosk biały (Cera alba). Skład wosku pszczelego jest zmienny i uzależniony od źródeł jego pochodzenia Przeciętnie zawiera on 10-15% węglowodorów parafinowych, głównie heptakozanu (C-^H^), do 70% estrów woskowych, zbudowanych z prostołańcuchowych alkoholi woskowych (C^-C^) i prostołańcuchowych kwasów (C^-C^), przy czym dominują palmitynian mirycylowy i heksakozaniun hcksakozanylowy. W wosku

pszczelim są ponadto obecne wolne kwasy tłuszczowe, z przewagą kwasów cerotynowego (C#₅,C0OH) i melisy nowego (C₂₉H_S9COOH).

W preparatach kosmetycznych wosk pszczeli jest emulgatorem, wykorzystuje się go również do wytwarzania podstaw maści, kremów i sztyftów.

Syntetycznymi substytutami wosku pszczelego są Elfacos C 26 oraz Cutina BW. Elfakos jest pochodną alkoholu o 28-węglowym łańcuchu alkilowym (oktakozanol), estryfikowanego kwasem 12-hydroksystcarynowym, Cutina BW ma natomiast budowę częściowego estru gliceryny z długołańcuchowymi kwasami tłuszczowymi.

lecytyny

Nazwa lecytyny wywodzi się od greckiego słowa lekithos. czyli żółtko. Lecytyny należą do fosfolipidów i są rozpowszechnione zarówno w święcie roślinnym, jak i zwierzęcym.

W skórze zawartość lecytyn wynosi od 0.5 do 1%.

Lecytyny (Lccilhol, Vitellin. Kclccin) mają budowę chemiczną podobną do tłuszczów, z tym że oprócz nasyconych i nienasyconych kwasów tłuszczowych, związanych estrowo z dwoma grupami OH gliceryny, zawierają także resztę kwasu fosforowego, zestryfikowa-ną dodatkowo choliną. Ze względu na możliwość różnego usytuowania reszty kwasu cholinofosforowego w cząsteczce, lecytyny występują w odmianach a i /), co obrazują wzory zamieszczone na rycinie 214.

Rodzaj reszt kwasów tłuszczowych w lecytynach jest uzależniony od pochodzenia surowca Przykładowo, lecytyna sojowa zawiera m.in.: 11,7% kwasu palmitynowego. 4.0% kwasu stearynowego, 8,6% kwasu palmitoleinowego, 9,8% kwasu oleinowego, 55% kwasu linolowego, 4% kwasu linolenowego, 5,5% kwasów o łańcuchu C^-G^.

Rozdział 7 753