201030Image0130

ZARYS CHEMII KOSMETYCZNEJ

Warto wspomnieć, żc do ciemnienia wjosów dawniej wykorzystywano roztwory soli nie* których metali ciężkich (srebra, bizmutu, ołowiu), które stosowano głównie jako odsiwia-cze. W wyniku procesów fotochemicznych, a także w obecności reduktorów, przekształcały się one bowiem do wolnych metali lub też tworzyły odpowiednie siarczki, co prowadziło do .(ciemnienia włosów. Obecnie, z powodu toksyczności metali ciężkich, ta metoda ciemnieniu włosów nie jest już raczej stosowana. Dzisiaj jedynie preparaty z azotanem srebra w obecności reduktorów (NajHSOj, pirogallol) mogą być jeszcze używane do takich celów.

Z substancji naturalnych do barwienia włosów, oprócz apigeniny i lutcoliny (ryc. 315), są wykorzystywane również wyciągi z surowców roślinnych, bogatych w substancje garbnikowe. Brązowy kolor włosów można uzyskać przez zastosowanie ekstraktów kory dębowej, galasów dębowych, odcień rudy dają wyciągi z czerwonego drzewa sandałowego lub kory drzewa kwabracho. Stosuje się także naturalne surowce naftochinonowe, jak wyciągi (olejowe lub alkoholowe) z liści i łupin orzecha włoskiego, zawierające juglon (ryc. 323), a powodujące zbrązowienic włosów, czy też bogate w lawson (ryc. 323) sproszkowane liście Lawsona inermis, znane jako henna, barwiące włosy na kolor czcrwonobrązowy. Podobne zastosowanie ma też reng, czyli wysuszone liście krzewu indygowca srebrzystego. bogate w niebieski barwnik indygo (ryc. 317). W kosmetyce barwnik ten często jest stosowany razem z henną, w celu uzyskania różnych odcieni farbowanych włosów.

Można dodać, że indygo (indigotin) jest prawdopodobnie najstarszą ze znanych substancji barwiących pochodzenia roślinnego.

Rozdział ^

Środki brązowiące skórę

Preparaty wywołujące sztuczną opaleniznę zostały wprowadzone na rynek amerykański w roku 1959, a rok później pojawiły się w Europie. Nie zawierają one pigmentów nanoszonych na skórę, lecz związki wykazujące zdolność wiązania się - chemicznego lub fizycznego - z pcptydami warstwy rogowej naskórka. Efekt sztucznej opalenizny wywołany poprzez reakcje chemiczne, związany jest z obecnością w tych preparatach składników mających ugrupowania, wykazujące powinowactwo do grup aminowych keratyny. Szczególną reaktywnością odznaczają się niektóre ketony i aldehydy, przy czym łączą się one przede wszystkim z grupami aminowymi argininy i tyrozyny. W wyniku zachodzących reakcji kondensacji i polimeryzacji (tzw. reakcji Maillarda) tworzą się brunatne, nierozpuszczalne w wodzie pigmenty, określane mclanoidami. Proces barwienia skóry rozpoczyna się zwykle po 3-5 godzinach od momentu naniesienia preparatu na skórę, a tak uzyskana sztuczna opalenizna zanika po 3-7 dniach, wraz z powolną regeneracją naskórka. Należy podkreślić, że stosowane do sztucznego barwienia skóry substancje nic mogą powodować podrażnienia skóry, a same preparaty muszą być trwałe i łatwe w zastosowaniu. Przyjmuje się przy tym. że efekty wywołane sztucznym zbrązowienicm nic przyspieszają procesów starzenia się skóry, ale też i nie chronią jej przed krótkofalowym zakresem światła słonecznego.

Podstawowe znaczenie w preparatach kosmetycznych do wywoływania sztucznego zbrą-zowienia skóry ma 1,3-dihydroksyaceton (ryc. 318; DHA, Protosol. Ketochrom). który może być rozpatrywany jako najprostszy cukier z grupy ketoz.

O
ho^JL^oh	DHA

Ryc. 318.

DHA jest związkiem dobrze rozpuszczającym się w wodzie i etanolu, łatwo reaguje on z pcptydami warstwy rogowej skóry, przy czym reakcja zachodzi pomiędzy grupą ketonową DHA a grupami aminowymi aminokwasów. Należy w miejscu tym podkreślić, że w literaturze określenie DHA odnosi się również do kwasu dehydrooctowego [8J, omówionego już w rozdziale poświęconym kosmetycznym konserwantom (rozdz. 2.1; ryc. 63).

Oprócz DHA, do kosmetyków wywołujących zbrązowicnie skóry według mechanizmu chemicznego zaliczają się erytruloza i aldehyd mukonowy.

Rozdział 15 247