201030Image0137

ZARYS CHEMII KOSMETYCZNEJ

Jak już wspomniano, puder kosmetyczny, w zależności od przeznaczenia, musi mieć odpowiednio skomponowaną podstawę oraz właściwie dobrane składniki aktywne. Przykładowo, niezwykle rozbudowaną podstawę mają kosmetyczne pudry do twarzy. Muszą one bowiem odznaczać się bardzo dobrą przyczepnością, chłonnością, kryciem i wykazywać przy tym efekt wygładzający i matowiący. Składnikami kryjącymi w pudrach do twarzy są najczęściej kaolin, dwutlenek tytanu lub tlenek cynku. Komponentami chłonącymi są węglan wapnia łub magnezu, wygładzającym - talk, a skrobia - składnikiem matowiącym. Dodatek mydła (np. magnezowego) poprawia przyczepność preparatu. Przykładem pudru o bardzo prostym składzie podstawy jest natomiast puder do masażu, stosowany w celu ochrony naskórka przed otarciem. Często jedynym składnikiem tego pudru jest talk.

W przeciwieństwie do pudrów do twarzy, niezwykle różnorodne składniki aktywne biologicznie występują przykładowo w pudrach do stóp. W preparatach takich podstawą najczęściej są żel krzemionkowy lub tlenek cynku, odznaczające się dużą chłonnością wody, oraz talk, wykazujący - oprócz właściwości poślizgowych - chłonność związków tłuszczowych. Jest to istotne, gdyż na zapach ciała mają wpływ nie tylko produkty bakteryjnego rozkładu potu, ale również produkty rozkładu łoju skórnego. Oprócz podstaw, w pudrach do stóp są zazwyczaj obecne również składniki hamujące sckrccję gruczołów potowych (ad-stringenty, rozdz. 3). a także składniki o działaniu deodorującym (rozdz. 2.2). Z adstringen-tów są stosowane przede wszystkim związki glinu (siarczan glinu, wodorotlenek glinu, chlo-rowodorotlenek glinu, ałuny) i garbniki. Jako składniki deodorujące mogą tam występować: hcksachlorofen (ryc. 80), kwas borowy (rozdz. 2.1), chlorek cctylopirydyniowy (ryc. 342), kwas salicylowy (ryc. 40), chloramina T (ryc. 88) lub nadtlenometaboran sodu (rozdz. 18). Profilaktycznie w składzie takich pudrów są czasami obecne również substancje pr/cciw-grzybiczc z grupy pochodnych kwasu undecylenowego [np. dietanolowy amid kwasu unde-cylenowcgo (ryc. 90): sól cynkowa kwasu undecylenowego (ryc. 38)], dichlorofen (ryc. 50) lub bromek dodecylotrifenylofosfoniowy (ryc. 73). Należy podkreślić, że aktywność mikroflory zmniejszają również same podstawy pudrów, dzięki działaniu wysuszającemu. Ponadto w pudrach mogą być także mentol (ryc. 273) lub kamfora (ryc. 271) jako składniki chłodzące, gdyż obuwie otaczające stopy warstwą gumy i tworzyw syntetycznych nie zapewnia im właściwej wentylacji.

Rozdział

Sole kąpielowe

Kosmetyczne sole kąpielowe mają na celu „zmiękczenie” wody oraz nadanie kąpieli przyjemnego aromatu i zabarwienia. Są one praktycznie pozbawione właściwości leczniczych. Podstawowymi składnikami kosmetycznych soli kąpielowych są grubokrystaliczne, nieorganiczne związki sodu, których zadaniem jest związanie kationów powodujących twardość wody. W solach kąpielowych mogą występować ponadto substancje o właściwościach ściągających (np. siarczan glinu lub magnezu), antyseptycznych (boraks, tiosiarczan sodu), olejki eteryczne, pełniące funkcję czynnika zapachowego, oraz nietoksyczne barwniki, z których najczęściej jest stosowana sól disodowa fluoresceiny (ryc. 327), spotykana również pod nazwami handlowymi: soluble fluorescein, uranin(e), Fluorescite, Fluorets.

2Na+

Sól disodowa fluoresceiny

Ryc. 3Z7.

Sól sodowa fluoresceiny łatwo rozpuszcza się w wodzie, wywołując intensywną, żółtozieloną fluorescencję, obserwowaną w świetle UV jeszcze w rozcieńczeniu 0,02 ppm. Fluoresccncja takich roztworów zanika w środowisku kwaśnym, lecz powraca po ich zobojętnieniu lub alkalizacji. W kosmetyce fluoresceina służy również do barwienia mydeł glicerynowych i preparatów do włosów.

Warto podkreślić, że dopuszczone do stosowania w kosmetykach są także niektóre czerwone barwniki z grupy halogenopochodnych fluoresceiny (eozyna. erytrozyna. floksyna). Przykładowo, eozynę wykorzystuje się do wytwarzania laków barwnikowych, stosowanych m.in. w pudrach, szminkach.

Czynnikami zapachowymi soli kąpielowych są głównie olejki eteryczne pozyskiwane z drzew iglastych, których zapach dobrze koreluje z fluoryzującymi zielono roztworami fluoresceiny, ale mogą to być również olejki o zapachu kwiatowym (lawendowym, różanym).

Rozdział 18 261