2012 12 18 10 22

®*^nł*° ^tr“<"0 zdefiniować krótko. Jakie powinny być cechy następnego elementu krajobrazu miejskiego, to Jest dominant archltek fonicznych i urbanistycznych. Pny omawianiu Ich oddziaływania cechy ta zostały już w pewnym sensie scharakce-■ywwana. Należy Jednak zwrócić uwagę na redę dominant w układzie miasta, biorąc pod uwagę Ich lokalizację, powiązanie z licznymi punktami widokowymi oraz z wszystkimi pozostałymi elementami struktury miasta.

Temat dominanty każe zastanowić się nad stosunkiem zachowanych dominant o wartościach historycznych i ich wzajemnego stosunku. Poważnym bowiem niebezpieczeństwem dla właściwego odczytania skali, dostojeństwa, znaczenia takich obiektów, Jak zamek, parlament, katedra, stara wyższa uczelnia, może być zmniejszenie Ich walorów w przestrzeni na skutek wprowadzenia nowych dominant konkurujących, przytłaczających skałą, a pozbawionych wielkiego znaczenia I wpływu na przemiany czy rozwój dane] społeczności.

Wybitne elementy krajobrazu, jak góry. wąwozy, jeziora, mogą być wyzyskane lub zaprzepaszczone w widokach miasta. Wydobycie ich i ukazanie z wielu punktów widokowych wpłynie na podniesienie uroków miasta.

Punkty węzłowe stanowią najczęściej, zwłaszcza w wielkich miastach, układy przestrzenne bardzo złożone. Jednakże, jeśli ograniczają się do węzłów komunikacyjnych jedno- lub wielopoziomowych, wykazują wyraźnie, w określonych grupach kilka cech podobnych, niemal wspólnych, wynikających z zastosowanych mniej lub więcej stypizowanych rozwiązań technicznych, czy to będzie prostokątne skrzyżowanie arterii w jednym poziomie, czy też węzeł wielopoziomowy lub rondo.

W punktach węzłowych człowiek znajduje się bardzo często w ruchu i dlatego jedną z zasadniczych cech dynamicznego obrazu staje się jak gdyby pozorna ruchomość przestrzeni dokoła obserwatora. Wykorzystanie tej cechy, oprócz poszukiwań różnicowania rozwiązań technicznych i nadawania Im również cech odbiegających od typowoścl, mole przyczynić się do wzrostu indywidualności struktury przestrzennej, której elementem Jest dany punkt węzłowy.

Czytelność formy, właściwe użycie barwy są cechami znaków szczególnych, które dzląkl zaskakującym nieraz pomysłom kontrastują z tłem, na jakim się znajdują. Moillwoid stosowania różnorodnych, krótkotrwałych lub stałych znaków szczególnych jest bardzo wiele (II. 2—135 do 2—140). Wszystkie te omawiane elementy krajobrazu miejskiego nie mogą być rozpatrywane analitycznie ani też traktowane wfazle projektowania w oderwaniu od siebie. Tworzą one bowiem dopiero łącznie całość obrazu miasta. Przenikają się ze sobą, łączą w różne związki oddziałujące na człowieka.

Dla człowieka zaś niezbędne Jest środowisko przestrzenne nie tylko dobrze zorganizowane, prawidłowo funkcjonujące, lecz dostarczające mu przeżyć estetycznych zawierających w sobie różne nastroje, poezję, symbolikę, oprawę dla cennych tradycji, pozwalające na mocny związek każdej jednostki z miastem, Jego dzielnicą lub rejonem.

Obserwator nie zawsze jest dostatecznie przygotowany do odbioru obrazów przestrzeni—ale z pewnością można powiedzieć, że przestrzeń zorganizowana świadomie w celu oddziaływania na patrzącego będzie stanowiła czynnik wychowawczy, będzie uczyła widzenia.

„Wizja optyczna— rozwijając się w nas dzięki studiom, uczy nas patrzeć” — pisze Paul Cezanne.*

Następuje przy tym sprzężenie zwrotne: obserwator szkolony w dostrzeganiu cech przestrzeni staje się coraz bardziej wymagający, rośnie w nim potrzeba przebywania w środowisku pięknym, indywidualnym, wymownym. Będzie się czuł źle w przestrzeni monotonnej lub chaotycznej, pozbawionej osobowości. Aby móc

^^m'*^a ®^efnart* 23-V.1905. [W] Artyści o sztuce. Od Van Cogha do Picassa, Warszawa