21012012145

352 Mary Douglas

się racjonalne utrzymywanie, że tc domowe doświadczenia predysponują mężczyznę do utrzymywania takich podziałów pracy wszędzie. Mężczyzna może oczekiwać takiego połączenia z żoną w chwili organizowania tego, co Bernstein (1971) nazwał „rodziną upozy-cjonowaną” (positional fatnily), czyli taką, gdzie w strukturze relacji rodzinnych każdy członek ma swoje przydzielone i jasno zdefiniowane miejsce. Naturalnie dzieci w takiej rodzinie także wykonują czynności odpowiednie do ich wieku i płci. Prace domowe rozdziela się wśród dzieci według dokładnie takich samych zasad, jakie obowiązują przy podziale pracy domowej rodziców. Pora chodzenia spać odzwierciedla różnice lat: starsi posiadają przywileje wynikające z wcześniejszego przyjścia na świat. Stąd bierze się głęboko zakorzenione oczekiwanie nierównego traktowania osób odmiennych płci i różnego wieku. Dla mnie jest oczywiste, że ten sposób myślenia utrwalony w domu będzie nie tylko trwał, ale także przekroczy jego granice i odbije się na całym życiu człowieka. Czyż to nie jest ten sam mężczyzna, który w pubie opowiada kumplom dowcipy typu „'Yorkshire”. Dowcipy Yforkshire są tkliwymi historyjkami na temat tego, jak dziwacznym „stworzeniem” jest kobieta i jak trudno ją zrozumieć. W tym miejscu pojawia się opowieść, jak kobiety chcą iść do pracy a jeśli żona któregoś z nich już pracuje, to zazwyczaj kosztuje go więcej, niż sama jest w stanie zarobić, albo jakie są śmieszne w kwestii robienia zakupów. Z kolei, przy odrobi-' nie szczęścia, żona siedząca w domu może otoczyć się koleżankami, z którymi będzie wymieniała dowcipy tym razem na temat tego, jacy dziwaczni i śmieszni są mężczyźni. Dzięki temu zabiegowi teoretycznie wszystko będzie dobrze funkcjonowało.

A teraz dla kontrastu przyjrzyjmy się, jak funkcjonuje dom indywidualistów. Mężczyzna robi zakupy i myje naczynia. Nie potrafiłby śmiać się i dowcipkować w pubie z mężczyznami, którzy takich czynności nie wykonują. Prawdopodobnie w ogóle nic podobałoby mu się przesiadywanie z nimi w pubie przy piwie, ale z pewnością mógłby pośmiać się z nich w jakimś innym miejscu. Społeczeństwo industrialne wypracowało swój własny podział pracy: niektóre zawody zapewniają same męskie miejsca pracy, które odpowiadają płciowemu podziałowi pracy w domu. W tym momencie naszych rozważań musimy odwołać się do naszych własnych upodobań.

Kultury hierarchistów, indywidualistów oraz egalitarianistów są zorganizowane według zupełnie innych zasad. Każdy z nas ma swój ulubiony typ kultury, który najbardziej mu odpowiada spośród wszystkich czterech. Zwolennicy egalitarnego i indywidualistycznego domu są w stanie podjąć próbę kompromisowego łączenia tych dwóch stylów, ale są wyjątkowo nieprzychylnie nastawieni wobec hierarchicznie zorganizowanej rodziny. Czy fiiechęć wobec kultury hierarchicznej jest kulturowo niewinna i bez znaczenia? Na ogól ludzie mają większe oczekiwania dotyczące prestiżu i dochodu wynikające z podziały pracy w, razie zatrudnienia w usługowej gałęzi przemysłu niż przy zatrudnieniu w fabryk loch produkcyjnych i przemyśle wydobywczym. A zatem mniejsze dochody i prestfc

UShLMi,

Mpę^tyczą szczególnie tych dwóch ostatnich przypadków, gdzie podział według płci jest Kfijkicj widoczny i trwały. Tam też z całą pewnością odnajdziemy hierarchiczny podział HpgDlOwych obowiązków. Wydaje się bardzo prawdopodobne, że dzisiejsze odrzucenie ; ^Odwrót od hierarchicznie zorganizowanego domu jest poniekąd wynikiem snobizmu, ^ Częściowo oportunizmu, poddającego się upodobaniom dla stylu życia charakterystycznego dla dit. Dziecko, dorastając w warunkach kultury indywidualistycznej, ma szansę ko*

a

2j Wystania S możliwości, jakie daje mu współczesny świat. Należy się jednak spodziewać, że Efjil&bejdzie się bez pewnych kosztów. Kultura hierarchiczna może być destrukcyjna, po-Jłpbiuęjak ^kultura indywidualistyczna może być niszcząca na swój sposób. Najprawdopodobniej w sytuacji jakiejś katastrofy hierarchicznie zorganizowany dom się nie roz-|padnie i rodzina wyjdzie z niej obronną ręką, w przeciwieństwie do domu zorganizowa-■ -f (^według zasad kultury indywidualistycznej. Nawet jeśli żona niedomaga, jeśli dziecko ^Mi^^aźnic upośledzone, jeśli mąż jest permanentnie bez pracy, to hierarchiczna struk-HUUutt&ipy ma więcej możliwości i środków, aby poradzić sobie z taką tragiczną sytu-Poronną W każdym razie, jeśli jeden z rodziców jest kaleką, to Wfaldc ta przewaga, że ma przyjaciół, którzy nie wywodzą się z jego miejsca pracy.

■■

f^jm.BAOANIA ■Wekty domowego kulturowo ustrukturyzowanego życia subtelnie, acz dość kompłek-^TOippcplatają się ze strukturami zawodowymi. Pomysł ich połączenia prawdopodob-• Ara nic byłby taki sam w odniesieniu do edukacji albo poziomu dochodów. Badania Mar-. 0ÓW ingerują, żc dowcipy nie byłyby wtedy takie same ani też polityka. Oczdowalihys-iijm Żc troszczenie się o środowisko naturalne, walka o równouprawnienie, przejmowanie ||f zagrożeniami związanymi z użyciem nowych technologii, to sprawy pasujące do sic-Jc sobą harmonizujące. Przewidzenie takiego połączenia nie wymaga wiełkkj mąd~ SgWd, ale faktem jest, że nie zostało to odkryte w trakcie badań ankietowych poświęco-^f * łych Hylom życia i wartościom. Trudno byłoby zebrać wiarygodne dane empiryczne dli pBBrkmzenia tej tezy. Przyczyną takiego stanu rzeczy jest to, że kulturowe uwaninko-jMlltt organizacji domu nie zostały wzięte pod uwagę i uwzględnione w badaniach. Kulturowe badania nad konsumpcją pozostawiają nas zatem z zaskakującym prawic ńs twe ni tego, iż mężczyzna może mieć jeden pogląd im ratę żony wdj&gjlf nąrolę kobiet w świecie. Wciąż jednak istnieje możliwość utnąwyąmfc ©łożeniu, że nie ma żadnego regularnego połączenia pomiędzy źygBHJHŁ Życiem w miejscu pracy. Ponieważ koncepcja hierarchicznie zorganizowanego celu ani przedmiotu badań, to nie możemy;