page0147

R. LXII1. O złości aniołów odnośnie do winy 139

się to zło, że trawi on inne rzeczy, lecz do dobra powszechnego nie może być żadne zło dołączone. Jeśli więc coś istnieje, czego natura skierowana jest do jakiegoś szczegółowego dobra, może ono z natury dążyć do czegoś złego, nie jako do złego, lecz przypadłościowo, o ile jest złączone z pewnem dobrem. Jeśli zaś coś istnieje, czego natura jest skierowana do jakiegoś dobra, według powszechnego pojęcia dobra, nie może ono z natury swojej dążyć do czegoś złego. Jasnem jest zaś, że każda natura umysłowa skierowana jest do dobra powszechnego, które może dostrzec, i które jest podmiotem woli. Stąd skoro szatani są umysłowemi substancjami, w żaden sposób nie mogą mieć naturalnej skłonności do jakiegokolwiek zła. I dlatego nie mogą być źli z natury.

Odpowiedź na pierwszy zarzut. Augustyn w tern miejscu strofuje Porfirjusza o to, że powiedział, iż szatani z natury byli oszukańczymi, mówiąc, że nie z natury są oszustami, lecz z własnej woli. — Pórfirjusz zaś podawał ten argument na to, że szatani są z natury oszukańczymi, iż przyjmował, że szatani są zwierzętami, mającemi naturę zmysłową. Natura zaś zmysłowa kieruje się do jakiegoś szczegółowego dobra, z którem zło może być złączone. I odnośnie do tego mogą mieć pewną naturalną skłonność do zła, jednak przypadłościowo, o ile zło jest złączone z dobrem.

Odpowiedź na drugi zarzut. Złość niektórych ludzi można nazwać naturalną, albo z powodu nawyknienia, które jest drugą naturą, albo dla naturalnej skłonności ze strony natury zmysłowej do jakiejś meporządnej namiętności, jak niektórych nazywa się z natury gniewliwymi lub pożądliwymi, nie zaś ze strony natury umysłowej.

Odpowiedź na trzeci zarzut. Dzikie zwierzęta odnośnie do natury zmysłowej mają naturalną skłonność do pewnych dóbr poszczególnych, z któremi są połączone pewne zła, jak na-przykład lisy do szukania pożywienia roztropnością, z którą się łączy chytrość. Stąd to, że jest chytrym, nie jest złem lisa, skoro jest mu naturalnem, jak i to, że się złości, nie jest złem psa, jak mówi Dionizy IV cap. de Div. Nom.

http://rcin.org.pl