238,239

238 Teorie literał iii y HI

238 Teorie literał iii y HI

ójkqt Ogdena i Richardsa

Zarówno sama idea semiozyjako nieskończonej interpretacji,juk I lila pretacji jako przekładalności znaku na inny znak oraz cala Peircców»k(( i gia znaków wywarły bardzo silny wpływ na późniejsze teorie scmmiytfl stępcy Peircea nie tylko bardzo chętnie odwoływali się do jego kom często także rozbudowywali ją o dodatkowe elementy. I tak na pr/,ykl«t|| Kay Ogden oraz Ivor Armstrong Richards posłużyli się schematem trdfl obrazowo wyrazić relacje pomiędzy wszystkimi trzema elementami pni miozy, nieco przy tym modyfikując terminologię Peircebwską. Tak kąt Ogdena i Richardsa wyglądał więc następująco:

odniesienie (pojęcie znaczone) pojęcie „drzewa”

przed m i uI. (rzecz oznaci^r

symbol (zarazem forma znacząca i jej obraz akustyczny) słowo: d-rz-e-w-o

'nntodyczna

semiotyka

Morrisa

Z kolei uczeń Peirce’a Charles Morris w 1938 roku poszerzył triadn del znaku, dodając do niego jeszcze dwa składniki i tworząc tym samyi tykę pentadyczną. W koncepcji Morrisa na znak składały się elementy:

r.środek przekazu („instrument”,sign-vehicle)- słowo: d 1 /•

2.    interpretant (wszystko, co można pomyśleć na temu znaku) - wszystkie skojarzenia związane z „drzewem”;

3.    znaczenie (podstawowe pojęcie,na które można przełożyć gnatuni) - definicja „drzewa;

4.    denotat (przedmiot znaku, fragment rzeczywistości, do któr#^ si się znak) - konkretne drzewo;

5.    odbiorca znaku lub interpretator (interpreter) - ten, kto |m>m|9 słowem „drzewo” i je interpretuje.

W stosunku do modelu Peircea koncepcja Morrisa uwzględniała więt¹ użytkownika znaku oraz poszerzała funkcję interpretanta - w teorii łVm tylko znaczenie lub pojęcie (definicja), w modelu Morrisa w kategorii lej mlff

'■im .1: rhemat (jakikolwiek znak jako i /.I011 możliwej wypowir,l/i l. (poH^B np. dwa znaki połączone pewnym związkiem), argument (złożona syntagiuu wlipąłi| bą znaki róż.nego typu) - zob. na ten temat: U. Eco, Pejzaż lemio/ytzny, tłum A V berg, przedm. M. Czerwlriiki, Warszawa 197*,*. 154-155, oraz: M. Barnu*, Ahtłfl pryzmat znaku, op. rit.

^M Ch.K. Ogden, I.A. Itiilianln, The Me,miny 0/ Meaniny: A Stwiy o/ t/ie In/liienie ij 1.11

upon thmtykt andojthe Si lenieot Symhuliim, l.mulon 1915.

itr/cnia związane z danym znakiem'⁴. Morris jednak przeszedł do hi-WH/ystkim jako twórca precyzyjnego podziału semiotyki na trzy osob-Mtliy, i ikreślone poprzez trzy główne rodzaje odniesień znaku:

-semantykę: dla której podstawowa staje się relacja znaku do przedmiotu zastępowanego przez znak (relacja ta właśnie nazywa się semantyczną od gr. semantikos = znaczący), -syntaktykę: dla której najważniejsza jest relacja danego znaku do innych znaków (relację tę nazywamy syn taktyczną),

|# g m u t y k ę: dla której najistotniejsze są relacje znaku i jego użytkow-

............ ów i odbiorców); relacje te nazywamy pragmatycznymi.

Ay przez Morisa podział semiotyki na trzy dziedziny obowiązuje do Bgulnn twórcy tego podziału, semiotyka, która jest wiedzą ogólną, po-Mldtinm znaków uwzględniać wszystkie te relacje'⁵. mi|i 'i w Mci z na ostatnie stulecie w dziejach badań nad znakami, moż-^■fetr/ei, że semiotyka anglosaska (a częściowo także niemiecka) roz-Budr wszystkim na gmncie filozofii i logiki, a najważniejszą inspira-|m nle| właśnie poglądy Peirce’a. Z kolei semiotyka francuska najobficiej korzystała ze wspomnianego źródła lingwistycznego, w największym stopniu odwołując się do teorii języka Fer-dinanda de Saussurea. Gdy zaś chodzi o liczbę elementów określających znak, to w przeciwieństwie do filozofów ame-^Ajglclukich, twórca językoznawstwa ogólnego zaproponował sto-ptiiiin i koncepcję - zaledwie dwuczłonową. W jego teorii jednak se-Pylu.il . i.itus dyscypliny naukowej: stała się s e m i o 1 og i ą, czyli M u znakach.

AVNTAKTYKA, PRAGMA-

mIIii) C liurlcsa Morrisa to trzy *t‘ iln,iły semiotyki. Pierwszy |k w n l.u ji do zastępowanego o pi idiniotu, drugi-wrela-p li /ii,ik<>w, trzeci - w relacji Wolków znaku.

■Ml A (gi tema i non + logos) -fen*|| i' Ii /iiiiiii jiiwana przez Fcr ^^MUnmii 'u, współcześnie roz Hi Wi/y itkim we Francji.

lir* i n.iiod/iny semiologii

U I. u l .dobrze zdawał sobie sprawę zarówno ze znakowego charak-ii.iiiiralnego.jak i ze ścisłych powiązań tego języka z innymi ||i ¥ii il iwynlł, a w konsekwencji także - z wzajemnych związków języ-Aj|| iignlin | immi /na ki iw W Km </<• ifrykoziunosltoa ogólnego czytamy mmiii

I ful. ' i.

^§| llktu I

■I ols, K»thetici and the Theory oj'Sigm, „F.rkcnntnis” 1939, t. 8, s. 131-150. MHdiHImii oflhe Theory oj Sigm, | w: | Internationa!Encydopedia of UnifUd Scien-IIIMli, lł,('»miip,Ch.W. Morris, t. i,nr 2, Chicago 1938.

Morrisa podział semiotyki:

-    semantyka

-    syntaktyka

-    pragmatyka

_f t

Ogólna nauka o znakach

De Saussure i powstania semiologii