260,&1

260 OBRÓKA PLASTYCZNA laboratoria

6.4. Wyciskanie - badania modelowe

6.4.1. Wiadomości podstawowe

Wyciskaniem nazywa się operację prasowania wypływowego, która polega na tym, ż.c metal zamknięty w pojemniku (rceypiencie) pod wpływem nacisku stempla wyciskany jest przez otwór w matrycy i otrzymuje kształt przekroju poprzecznego odpowiadający kształtowi matrycy. Procesy wyciskania stosuje się do wykonania odkuwek o różnym kształtach: cylindrycznych i stożkowych, gładkich i z występami, pełnych i drążony ch. Można tą metodą wykonywać również odkuwki o złożonych kształtach (rys 6.26).

R>s.6.26. Przykłady przekrojów poprzecznych kształtowników wyciskanych na gorąco

l)o najważniejszych zalet wyciskania można zaliczyć:

_•    występowanie trójosiowego stanu naprężeń (trójosiowe ściskanie), które powoduje znaczne zwiększenie plastyczności metalu, co umożliwia wykonanie odkuwek z materiałów małoplastycznych;

•    przy wyciskaniu nic występują straty metalu w postaci wy pływki i nadmiernych naddatków na obróbkę skrawaniem;

•    uzyskiwanie dokładnych wymiarów przedmiotów wyciskanych, dzięki czemu unika się obróbki wykańczającej;

•    procesy wyciskania można łatwo mechanizować i automaty zować.

Równocześnie wyciskanie ma następujące wady:

•    mechaniczny schemat odkształcenia (trójosiowe ściskanie), gwarantujący dużą plastyczność wymaga zwiększonych sił potr/ebnych do odkształcenia, co stwarza trudne warunki pracy narzędzia - matryc i iglic (powoduje to konieczność częstej wymiany narzędzia mimo zastosow ania wysokiej jakości stopów );

•    wyroby otrzymane poprzez wyciskanie odznaczają się znaczna nierównomiemością własności na przekroju i długości w wypadku nierównomiernego odkształcenia, wyraźniejszego niż przy' walcowaniu;

•    w' porównaniu z walcowaniem otrzymuje się przy wyciskaniu gorszy uzysk z powodu trudności doprowadzenia procesu do końca, gdyż zawsze pozostaje w pojemniku metal, zwany denkiem lub resztką prasowniczą;

•    mała żywotność oprzyrządowania.

Przedstawione i wady wyciskania ograniczają zakres zastosowania do materiałów o niskiej granicy plastyczności: ołów, cyna, cynk, aluminium, miedź, magnez, oraz niektóre ich stopy. Wykonanie narzędzia z wysokiej jakości stopów żaroodpornych pozwala zastosować wyciskanie także do przeróbki stali i innych stopów.

Metody wyciskania. W zależności od kierunku płynięcia materiału w stosunku do kierunku ruchu stempla rozróżnia się następujące metody wyciskania (rys. 6.27):

•    wyciskanie współbieżne, gdy materiał płynie w kierunku zgodnym z kierunkiem ruchu stempla;

•    wyciskanie przeciwbieżne, gdy materiał płynie w kierunku przeciwnym do kierunku mchu stempla;

•    wyciskanie boczne, gdy materiał płynie w kierunku prostopadłym do ruchu stempla;