2tom078

3. APARATY ELEKTRYCZNE 158

Nieprzestrzeganie pod tym względem zaleceń producenta aparatu może powodować zaburzenia w prawidłowej pracy aparatu na skutek:

—    przegrzewania zacisków przyłączowych — przy zbyt małych przekrojach przewodów przyłączanych oraz przy niewłaściwym ich mocowaniu;

—    zmniejszenia odstępów izolacyjnych — przy zbyt dużych przekrojach przewodów. Typ przewodów, np. rodzaj ich izolacji może być wymagany i określony przez wytwórcę aparatu ze względu na przyrosty temperatury zacisków przyłączowych.

Liczba przewodów przyłączanych do zacisku przyłączowego aparatu powinna być ograniczona do maksimum dwóch. Nie należy łączyć przewodów o znacznej różnicy przekrojów, gdyż stwarza to niebezpieczeństwo nieprawidłowego ich docisku i w konsekwencji obluzowania się, iskrzenia i przegrzewania; może również wystąpić mechaniczne uszkodzenie (przecięcie) przewodu o mniejszym przekroju.

5. Wzajemne usytuowanie aparatu i torów prądowych (szyn, przewodów). Układ geometryczny torów prądowych powinien być zgodny z projektem, gdyż został on przeanalizowany i zoptymalizowany przy projektowaniu urządzenia. Elektromagnetyczne oddziaływanie prądów w torach znajdujących się w pobliżu aparatu może przy niekorzystnym układzie geometrycznym powodować szybkie zużycie się aparatu lub nawet uniemożliwiać realizację jego funkcji.

3.12.3.    Ogólne zasady użytkowania aparatów elektrycznych

Stopień złożoności aparatów elektrycznych i funkcje, jakie mają wypełniać determinują konieczność zatrudniania przy ich użytkowaniu specjalnie przeszkolonego personelu. Jest to regułą stosowaną przy obsłudze aparatów wysokiego napięcia. Do zadań obsługi aparatów zalicza się takie czynności jak:

—    nadzór aparatów w czasie ich pracy;

—    dokonywanie odczytów wskazań aparatury kontrolno-pomiarowej;

—    oględziny i przeglądy aparatów.

Znakomita większość aparatów elektrycznych niskonapięciowych jest jednak użytkowana przez personel bez takiego specjalnego przeszkolenia. Prawdopodobieństwo wystąpienia zakłóceń w tak użytkowanych aparatach elektrycznych jest znacznie większe. Bezpośrednim użytkownikiem tych aparatów jest bowiem personel zainteresowany przede wszystkim efektem produkcyjnym obługiwanego przezeń urządzenia. Dlatego też w przypadku wystąpienia nieprawidłowości w pracy takiego urządzenia obsługujący często próbuje samodzielnie usunąć przyczynę dokonując wielokrotnych rozruchów urządzenia. Częstokroć też, jeżeli okazuje się to niemożliwe z powodu skutecznych blokad czy działania zabezpieczeń, usuwa blokady lub zmienia nastawienia wartości wielkości urządzeń zabezpieczających. W konsekwencji prowadzi to do uszkodzenia lub nieprawidłowej pracy aparatów elektrycznych tego stanowiska. Postępowanie takie powinno być zakazane w instrukcji obsługi stanowiska pracy, zaś wykrycie nieprawidłowości powierzone personelowi wykwalifikowanemu, znającemu również dopuszczalne warunki pracy aparatów elektrycznych.

3.12.4.    Ogólne zasady konserwacji aparatów elektrycznych

Doświadczenia w eksploatacji aparatów elektrycznych wskazują, że najczęstszymi przyczynami ich uszkodzeń lub nieprawidłowej pracy podczas użytkowania jest nieprawidłowy ich dobór do warunków eksploatacji lub niewłaściwa konserwacja. Jeżeli więc wykluczyć pierwszą przyczynę, to całą uwagę należy skoncentrować na konserwacji.

Częstokroć znaczenie przeglądów i konserwacji aparatów jest niedoceniane, a nawet wręcz bagatelizowane. U podstaw takiego stanowiska leży fałszywy pogląd, że dokonany

Ali

159

EKSPLOATACJA aparatów elektrycznych

dobór aparatów i gwarancja producenta zwalnia z obowiązku jakichkolwiek zabiegów konserwacyjnych. Tymczasem konserwację należy traktować jako weryfikację lub korektę doboru.

Konserwacja obejmuje czynności przeglądowe i konserwacyjne. Częstość przeglądów nowinna być uzależniona od warunków pracy aparatów, a przeglądy przeprowadzone systematycznie w ustalonych terminach. Poza tymi przeglądami należy bezwzględnie przeprowadzić przegląd aparatów elektrycznych po każdym zadziałaniu zabezpieczeń zwarciowych w obwodzie, w którym te aparaty są zainstalowane.

Podczas przeglądu należy:

_ oczyścić aparaty elektryczne z pyłu i kurzu;

_dokonać oględzin aparatów (zakres oględzin zależy od funkcji i złożoności aparatu);

_ sprawdzić mocowanie przewodów zewnętrznych do zacisków przyłączowych aparatów, a w razie ich obluzowania — dokręcić;

_ oczyścić komory gaszeniowe (dostępne) z nalotów i roztopionego metalu styków oraz

krawędzie styków z roztopionego metalu w aparatach dokonujących czynności łączeniowych.

Czynności konserwacyjne dotyczą głównie aparatów elektrycznych z układami ruchomymi, a ich zakres to:

—    wymiana nadmiernie zużytych części;

—    regulacja i nastawianie parametrów mechanicznych aparatów (przechyłów, docisków wstępnych i roboczych, przerwy zestykowej itp.), których konstrukcja jest do tego przystosowana.

Czynności przeglądowe i konserwacyjne powinny być wykonywane zgodnie z instrukcją producenta aparatów elektrycznych przez personel przeszkolony. W instrukcji jest podawany — jeżeli producent przewiduje czynności konserwacyjne — wykaz części zapasowych i wymiennych, sposób wymiany części zużytych, sposób regulacji i nastawiania parametrów mechanicznych aparatu oraz wartości liczbowe tych parametrów, których znajomość jest niezbędna do właściwej konserwacji aparatu elektrycznego. Przy wymianie części zużytych należy uważać, aby instalowane nowe części byty identyczne jak w aparacie fabrycznie nowym.

Po wykonaniu czynności konserwacyjnych należy sprawdzić:

—    prawidłowość montażu części aparatu;

—    prawidłowość działania aparatu.

Należy również usunąć z miejsca pracy zużyte części oraz narzędzia.

Wszelkie czynności przeglądowo-konserwacyjnc powinny być wykonywane przy zachowaniu niezbędnych środków bezpieczeństwa przeciwporażeniowego, określonych przepisami ogólnymi i szczegółowymi dla danego stanowiska pracy.

Przedstawione powyżej ogólne zasady konserwacji aparatów elektrycznych dotyczą nienowoczesnych aparatów, które jeszcze są i nadal będą w eksploatacji. Aparaty elektryczne nowej generacji, a szczególnie łączniki elektryczne współcześnie produkowane praktycznie nie wymagają zabiegów konserwacyjnych w ciągu ich eksploatacji. Dokonany postęp materiałowy i technologiczny, a także stosowane lepsze techniki gaszenia luku (próżnia i SF₆) składają się na wysokie parametry trwałości i niezawodności łączników elektrycznych.

WYKAZ WAŻNIEJSZYCH OZNACZEŃ

— obwód pojemność energia

E    natężenie pola elektrycznego

F    — siła docisku

H    — twardość materiału