330

330

Wymiary określające położenie nominalne lub kształt nominalny elementu tolerowanego za pomocą tolerancji położenia lub tolerancji złożonych kształtu i położenia podaje się nad linią wymiarową bez odchyłek granicznych (bo te wynikają z tolerancji kształtu i położenia), a w celu ich wyróżnienia wymiary nominalne umieszcza się w prostokątnych ramkach (tabl. 7.7, poz. 13, tabl. 9.3, poz. 8, 11, 18, 19).

W zapisie konstrukcji tolerancje kształtu i położenia oznacza się przeważnie przez podanie w prostokątnej ramce (tabl. 9.3) znaku graficznego odchyłki (tabl. 9.1), wartości liczbowej tolerancji w milimetrach (tabl. 9.2), a dla odchyłek położenia dodatkowo oznaczenia literowego elementu odniesienia. Informacje te wpisuje się w oddzielnych polach w wymienionej kolejności (od lewej do prawej). Ramkę kreśli się cienką linią ciągłą lub linią o grubości równej grubości linii liczb wymiarowych.

Tablica 9.2

Ciąg podstawowy wartości tolerancji kształtu i położenia w fi m

0,1	1	10	100	1000	10000
0,12	1.2	12	120	1200	12000
0,16	1,6	16	160	1600	16000
0,2	2	20	200	2000
0,25	2.5	25	250	2500
0.3	3	30	300	3000
0,4	4	40	400	4000
0,5	5	50	500	5000
0,6	6	60	600	6000
0,8	8	80	800	8000

Oznaczenie tolerancji kształtu i położenia jest traktowane jak napis i stąd dłuższy bok ramki powinien być równoległy do podstawy rysunku (tabliczki rysunkowej), a gdy jest to niemożliwe - prostopadły, tak aby zapis był czytelny od prawej strony arkusza rysunkowego.

Od ramki prowadzi się prostą lub łamaną linię odniesienia zakończoną strzałką, której grot dotyka rzutu linii zarysu lub rzutu powierzchni tolerowanej. Linie odniesienia powinny być styczne do boków ramki lub prostopadłe do boków lewego pola (pole oznaczenia graficznego odchyłki) lub nachylone pod dowolnym kątem, gdy są wykreślone z lewych narożników. Kierunek linii odniesienia powinien być zgodny z kierunkiem pomiaru odchyłki (por. tabl. 9.3, poz. 1.2 i poz. 3).

Ramka oznaczenia tolerancji położenia jest związana z zarysami lub powierzchniami tolerowanymi dwoma liniami odniesienia, wyprowadzonymi z przeciwnych końców ramki i zakończonymi również strzałkami.