345

345

Elementem odniesienia tolerancji położenia może być cała długość lub powierzchnia elementu, pewna jego część lub określone miejsce przedmiotu. Występuje więc tutaj pewne podobieństwo z obszarem cząstkowym tolerancji. Jednak w odróżnieniu od niego w zapisie tolerancji nie rozróżnia się charakteru elementu odniesienia. Wielka litera (lub litery) w trzecim polu ramki informuje tylko o istnieniu elementu odniesienia, ale nic nie mówi o sposobie jego wyznaczenia.

Jeżeli obszar elementu odniesienia nie jest określony, to jest nim cała długość lub powierzchnia wskazana przez trójkąt zakończenia linii odniesienia (rys. 9.6a, b). W każdym innym przypadku położenie obszaru cząstkowego odniesienia trzeba ustalić względem elementów przedmiotu i zwymiarować (rys. 9.6c, d).

Płaszczyznę, w której leżą cząstkowe elementy odniesienia, opisuje się w znany już sposób za pomocą trójkąta równobocznego i wielkiej litery alfabetu, stanowiącej odsyłacz do toleranq’L Cząstkowe elementy odniesienia, którymi mogą być punkty proste i powierzchnie, przedstawia się na rzucie prostopadłym do rzutu, na którym umieszczono oznaczenie elementu odniesienia (rys. 9.6c).

Punkt stanowiący cząstkowy element odniesienia oznacza się krzyżykiem (znak mnożenia) rysowanym grubą linią ciągłą (rys. 9.6c - rzut główny). Grupę punktów tworzących wspólny element odniesienia można połączyć cienkimi liniami punktowymi w celu uproszczenia układu wymiarów.

Odcinek linii będącej cząstkowym elementem odniesienia rysuje się cienką linią ciągłą, ograniczoną krzyżykami (znaki mnożenia) wykreślonymi grubą linią ciągłą (rys. 9.6c - rzut od lewej strony). Jedynie oś (płaszczyznę symetrii), stanowiącą cząstkowy element odniesienia, oznacza się podobnie jak obszar cząstkowy tolerancji przez zaznaczenie długości cienką linią punktową, równoległą do zarysu elementu odniesienia (rys. 9.6d). (Podczas tego zapisu należy zwrócić uwagę na to, aby trójkąt wskazujący element odniesienia dotykał cienkiej linii punktowej i leżał na przedłużeniu odpowiedniej linii wymiarowej).

Zarys części powierzchni, która jest cząstkowym elementem odniesienia, rysuje się cienką linią dwupunktową i tak wyznaczony obszar kreskuje się cienką linią ciągłą, podobnie jak miejsca przecięcia na przekrojach (rys. 9.6c - rzut z góry).

Cząstkowe elementy odniesienia muszą być dodatkowo opisane. Oznaczenie ich umieszcza się na zewnątrz rzutu w okrągłej ramce, rozdzielonej na dwa pola linią poziomą (tabl. 9.1, rys. 9.6c). Ramkę oraz związaną z nią linię odniesienia zakończoną grotem, który nie powinien dotykać opisywanego elementu, rysuje się cienką linią ciągłą (lub linią grubości pisma).

W dolnym polu ramki wpisuje się literę zgodną z literą oznaczenia płaszczyzny odniesienia oraz cyfrę kolejnego elementu cząstkowego leżącego