347

347

należy używać odpowiednich znaków wymiarowych: <j> (fi), gdy pole jest okręgiem (rys. 9.6c - element C), lub kwadratu (tabl. 7.7), gdy pole jest kwadratem. Wymiary powierzchni prostokątnych zapisuje się zgodnie z zasadami uproszczonego wymiarowania prostokątów (rys. 7.21b). Wymiary elementów cząstkowych nie mieszczące się w przewidzianym miejscu umieszcza się na zewnątrz ramki i łączy z górnym polem linią odniesienia.

Cząstkowe elementy odniesienia należy wyznaczać tylko wtedy, gdy powierzchnia przyjęta jako element odniesienia w znacznym stopniu różni się od zarysu nominalnego.

Tolerancje kształtu i położenia podaje się za pomocą omówionych indywidualnych oznaczeń graficznych, gdy są one niezależne od siebie i niezależne od tolerancji wymiarów lub gdy ich zależność od tolerancji wymiarów jest oparta na zasadzie „max mat.”

Rys. 9.7. Tolerowanie niezależne wymiaru i kształtu: a) tolerancja kołowości, b) tolerancja

prostoliniowości

Na rysunku 9.7 przedstawiono przykład tolerowania niezależnego wymiaru i kształtu: okrągłości i prostoliniowości wałka. W dowolnym przekroju poprzeczym o średnicy mieszczącej się w polu tolerancji może istnieć odchyłka kształtu wewnątrz pola tolerancji okrągłości (rys. 9.7a, przekrój A-A) i równocześnie odchyłka kształtu w polu tolerancji prostoliniowości (rys. 9.7b). Przy tolerowaniu niezależnym odchyłka kształtu lub położenia może przyjmować dowolone wartości w granicach odpowiedniej tolerancji, niezależnie