420,421

420

420

Trzy praktyki, dzięki którym wytania się kobieca tożsamość

rzyć perspektywę zupełnie innemu postrzeganiu miejsca kulili i w nemu rozumieniu natury żeńskiej twórczości. Przyjmując prisM różnicy” i przekonując jednocześnie, że w ramach utrwalonej nt mltf triarchalnej niemożliwe jest pomyślenie kobiecej tożsamości (Jrsl zawsze tylko nie-mężczyzną), autorka Speculum de l’autrefcmtni pil nieczność ukonstytuowania się całkowicie odrębnej i niezależnej ut| tożsamości kobiecej. Ta zaś, jej zdaniem, miała szanse wyłonić «|| kim praktykom - wspomnianemu już budowaniu indywidualni gt) zyka, tworzeniu kobiecej seksualności oraz parodiowaniu zachowflfl kobietom przez mężczyzn.

Kristevej koncepcja zatarcia podziałów żeńskie-męskie

Związki feminizmu Kristevej z poststruktura-lizmem

Inną jeszcze perspektywę zajęła w późniejszej fazie rozwoju »vą Julia Kristeva, kwestionując poglądy przeważającej większość i I nt nistek ponowoczesnych. Kristeva podtrzymała pogląd o różnij między kobietami i mężczyznami, jej zdaniem jednak, nic wy nikt matycznie symetryczne podziały na przeciwstawne tożsamościflj i męską. Porządek semiotyczny i symboliczny nie były bowiem w® ciwstawne, lecz raczej należało uznać, że to porządek scmiotyćfl dową porządku symbolicznego. Założenie to otworzyło w kom możliwość zatarcia ostrych podziałów na tożsamości męskie I it( dające różnicom biologicznym. Wkraczając w fazę porządku » dziecko mogło wszak utożsamić się z matką lub z ojcem i w /ul aktu (który dla Kristevej okazywał się aktem wyboru!) mogli > pffl dziej kobiece albo bardziej męskie, a więc w konsekwencji - funkc cie w jednym bądź drugim trybie, niezależnie od biologiczni Co więcej -jak słusznie dopowiadała komentatorka myśli nulu guage - „osoba wyzwolona jest w stanie poruszać się między i i tym, co »męskie«, między chaosem a ładem, między rewnlut Stwierdzenie to wywołało oczywiście duże kontrowersje w śre nistycznych, podobnie jak dyskusyjna stała się teza Kristcve| i de l 'horreur głosząca, że płciowej tożsamości dziecka należy alf ( żeniu przez nie do radykalnego zerwania więzi z ciałem mul ki, go „upodlenia”. W wypadku Kristevej bardzo istotne stały się ir rii feministycznej z ważnymi wątkami myśli poststruktui ulistyc z teorią tekstu, z krytyką tradycyjnej semiotyki, z krytyką podM

R. Putnani Tong, Myśl feministyczna..., of>. ci/., s. 270. Zwłaszcza w lyeH vej widać było inspiracje ideą androginiczności Virginii Woolł kilsir ideę do krytyki destrukcyjnej roli dualistycznego pojmowaniu ni/oi. |lf zdaniem tkwiło w tradycyjnej metafizyce i prowadziło do restrykcyjna tożsamości płciowych. Bliska temu myśleniu była także koncepcja „lilwML Cixous i Cathcrine Clcmcnt - pojętej jako akceptacja sfery semlotyi MIM (wyobraźni i porządku języka) - zob. zwłaszcza 11. Cbcoua, C. Clemaiil, 11 ris 1975.

Przy czym Kristeva nigdy jednoznacznie nie identyfikowała się / leinllilK z semiotyką i psychoanalizą, zaś nurt feminlatyczny zajmował rai v.r| ilośił H

im przykłady ponowoczesnego dyskursu feministycznego dowodzą Rkim odmienności i nowości feministycznych ujęć, są również świa-Jltui żujących reinterpretacji wielu kluczowych wątków myśli zachod-Wlinych dotychczas jedynie przez męskie dyskursy filozoficzne i psy-11 n ityl głębokich intelektualnych analiz wydaje się jednak bardziej Jtapmiy illa obszaru francuskiego. Wyjątek stanowi tu Kristeva, dla pr/ii w ostatnich latach, ważniejsze stały się implikacje polityczne W¹ niż na przykład teoretyczne i filozoficzne anahzy pojęcia „kobie-W Względu na specyficzny klimat myślowy bliższy francuskiemu fe-■tytluje się ten nurt ponowoczesnego feminizmu amerykańskiego, pki<"'l<>ny mianem „twardego”⁷⁴, a którego przedstawicielki (na przy-Btltler, L. Nicholson, Donna Haraway, D. Elam), idąc znów zarów-| i..|iics'a Derridy, jak i amerykańskiego ncopragmati n Ri Igo, odeszły od analizowania kategorii płci na rzecz badania języ-% kate goryzowania i zdekonstruowały samą kategorię „kobiety” TWiiln patriarchalnego systemu pojęciowego.

Feminizm francuski a feminizm amerykański

Feminizm

kulturowy

|| Inn mistyczne z powodzeniem odnalazły swoje miejsce także rytywnej” fazie ponowoczesności i poststrukturalizmu⁷⁵. Odcho-thI rewizjonistycznych, a przede wszystkim od krytyki mechani-■Mosnwancj wobec kobiet w dyskursach zdominowanych patriar-jlv ' topniowo także kierować się w stronę tworzenia projektu femi-llrego ", Na ważność feministycznej krytyki kulturowej zwracała 3l'/ątku lat osiemdziesiątych Showalter w przywoływanym po-Krytykafeministyczna na rozdrożu. Ona również podkreślała, że

ilu jej aktywności intelektualnej. Poglądy Kristcvej natomiast zainspirowali li iii mistycznych. ko-Zob. też Poststruktura/izm. Na temat związków fc-rttiukturalizmu zob. zwłaszcza C. Wcedon, Feminist Practice and Poststruc-foklnid New York 1987.

JpU Wiiugb z pracy Feminism and Postmodernism, [ w: | Contcmporary Fani (uckson.J. Jones, New York 1998,5.177-193.

ĄfttUltdl: 111.

Hania „feminizm kulturowy”, nic mam na myśli żadnej z radykalnych teorii li. które postulowały utworzenie odrębnej kultury kobiet, alternatywnych do halnej i które inspirowały się książką HertandCharlotte Perkins z 1915 ro-|ttnpl|iiv model silnej kultury żeńskiej. Współcześnie projekt taki znalazł się jf Cyn/Frology Mary Dały z 1978 roku, w której autorka opisywała model

ii .....lun im 1 ytuał.iini, symbolami i własnym językiem - zoli. mi ten te

Ml, 1V/ teorii feminizmu, tłum. B. Umińska, J. Mikos, Warszawa 1993,

.......................... kulo m • ■ .....kreślą się także ten rodzaj badań fcml

Mtugi 1 główną kategorią jest gender (płeć kulturowa). W niniejszym opracowa

i .....Mli kulturowy"ii/n.u/a najszeizej pojętą temię i piaktykę leministyi /ną

Mili' wpływy i konteksty kulturowe, choć niewątpliwie trudno byłoby wyzna —nil e pomiędzy tak rozumianym feminizmem kulturowym a krytyką grnde ||a| ustatnlr) rezerwuję jednak przyjętą już nazwę, traktując nurt ten co najwyżej ^Huiinlul/mu kulturowego