491 2

Funkcji la stanowi charakterystykę przeniesienia układu, jaki stanowią gło-wa i małżowiny uszne, a wyznacza się ją eksperymentalnie dla każdego słuchacza, jako źc jej przebiegi charakteryzują się znaczną zmiennością międzyosobniczą. Choć zmiany widma wywoływane przez małżowinę dotyczą częstotliwości większych od 6 kHz. to jednak dla częstotliwości znacznie mniejszych od 6 kliz może również następować modyfikacja widma bodźca, ponieważ głowa, podobnie jak małżowina, może wpływać na widmo (Blauert. 1983).

15.4.5.3.    Efekt precedensu

Dżw ięk ze źródła dochodzą do naszych uszu wieloma drogami. Część tego dźwięku dociera drogą bezpośrednią, a część dochodzi do uszu po jednym lub wielu odbiciach. Jednak mc zdajemy sobk sprawy z tych odbić i wydaje się. że mają one niewielki wpływ na ocenę kierunku źródła dźwięku. Powodem tego jest tzw. eftki prt-crdrn.su (zjawisko Haasa). Jeśli interwał czasu między kilkoma następującymi po sobie dźwiękami jest wystarczająco krótki, to są one słyszane jako pojedynczy dźwięk. Jego położenie jest całkowicie zdeterminowane przez położenie dźwięku bezpośredniego, czyli tego. który dociera jako pierwszy. Wynika stąd. że odbicia mają niewielki wpływ na percepcję kierunku, choć mogą wpływać na barwę, głośność i jakość dźwięku.

Zjawisko precedensu występuje jedynie dla dźwięków nieciągłych lub transjen-(owych, takich jak mowa czy muzyka. Zjawisko to zanika, gdy odbicia są znacznie opóźnione lub mają natężenie porówny walne z natężeniem dźwięku bezpośredniego. W normalnych warunkach efekt ten odgrywa jednak ważną rolę w lokalizacji i identy fikacji dźwięków w pomieszczeniach pogłosowych. Jest to zjawisko binau-ralnc (dwuuszne). Gdy jedno / uszu zostanie zatkane, odbicia od ścian pomieszczenia są łatwiej zauważalne, a dźwięki wydają się bardziej huczące.

15.4.5.4.    Rinauralnc różnice poziomu maskowania

Jedny m z ważniejszych zjawisk dwuus/ncj percepcji dźwięku jest tzw. binaumina różnica poziomu matkowania. Próg maskowania sygnału w warunkach odsłuchu dwuusznego może być czasami znacznie niższy od progu wyznaczanego przy odsłuchu jednousznym. Załóżmy, że do obydwu uszu podawane są jednakowe sygnały będące superpozycją szumu białego i tonu. Załóżmy dalej, źc poziom tonu jest wyregulowany tak, źc ton ten jest zaledwie maskowany przez szum. czyli osiąga próg maskowania. L_v dB (porównaj ryc. I5.29a).

Jeśli fazę tonu w jednym / uszu przesuniemy o 180° (odwrócimy jego biegunowość). ton staje się bardzo wyraźnie słyszalny, co przedstawia uśmiechnięta twarz na ryc. I5.29K Poziom tego tonu można ponownie zmniejszać doprowadzając go do nowej wartości tj. do wartości progu maskowania tego tonu przez szum Różnica dwóch opisanych poziomów. (dB). jest znana pod nazwą różnicy poziomów maskowania (ang. masking lcvel difTcrcncc. MLD). Wartość różnicy poziomów maskowania dla częstotliwości do 500 Hz osiąga 15 dB. a dla czę*totliwx>-

491