52

Ogólne zasady kompozycji

się ich pod uwagę, to nie tworzy się układu w zgodzie z materiałem, a jedynie zgodnie z zamierzonym celem lub obowiązującym stylem. Wyróżnia się następujące formy ruchu:

•    wznoszące się (wzrastające) - oddziałują przeciwnie do siły ciężkości, przebiegają w kierunku pionowym, emanują siłą, dumą i celowością, wymagają wolnej przestrzeni wokół siebie i nad sobą, np. ostróżka, mieczyk, łubin, sansewieria, jałowiec kolumnowy, pustynnik lub długie, proste świece;

•    rozwijające się - początkowo rosną ku górze, a następnie kierują swój rozwój na boki, często na wszystkie strony, np. agapant, lilia, krasnokwiat, juka, irys, czosnek, palma; w zależności od formy końcowej występują różne wymagania dotyczące dominacji i ustawienia względem „sąsiadów”;

•    kołyszące się (wytryskujące) - oddziałują miękko i delikatnie, wymagają wolnej przestrzeni, aby się w niej kołysać; łączą górę z dołem układu, wywołują przyjemne wrażenia, działając przyjaźnie i re-laksująco, np. frezja, groszek pachnący, zatrwian, falenopsis, cymbidium, dendrobium, trawy, pędy wijących się roślin;

•    opadające (spływające) - oddziałują łagodnie, miękko i płynnie, wymagają nad sobą optycznego oparcia (gdyż tam rozpoczyna się ruch, który bardzo szybko wytraca napięcie) i pod sobą wolnej przestrzeni (np. w bukietach ślubnych z elementami spływającymi); należą tu pędy roślin wiszących, takich jak bluszcz i trzykrotka, szarłat, szparagi, wierzba płacząca, złotokap, chmiel oraz wstążki, łańcuchy, a także nawleczone na nici lub druty drobne owoce, koraliki, kwiaty;

•    skupiające (leżące), tworzące powierzchnię - oddziałują spokojnie, powściągliwie, przeważnie przez kolor i strukturę; przylegają do podstawy, nie wymagają przestrzeni, ponieważ żaden ruch nie sięga w trzeci wymiar; sąsiadujące struktury powinny kontrastować ze sobą, np. mech, gąbka, żwir, małe szyszki, astry, osty na krótkich łodygach;

•    skupiające (leżące), gromadzące - zwłaszcza formy kuliste, rozetowe, kopuł i lejków, wykazujące tendencje ruchu w kierunku własnego środka, np. po torze spirali, przyciągające inne formy i utrzymujące przez to siłę gromadzącą i optycznie podtrzymującą; formy te wyglądają na niezbyt skomplikowane, skromne, łagodne i miękkie, działają uspokajająco, np. kuliste owoce i owocostany -makówki, orzechy, szyszki, jabłka, cytryny, jarzębiny, głogi, bawełny; warzywa - rzodkiewki, kalarepy, cebule, pieczarki; owoce lotosu; okrągłe kwiaty i kwiatostany - kaliny, hortensji, ostu; rozety i kopuły -margerytki, astry, aksamitki, goździki, kalafiory, a także bukiet biedermeierowski i strukturalny, liście z tiulu czy kryza wykonana np. ze wstążki;

•    wijące się - przebiegają w przestrzeni po bardzo zróżnicowanych torach, oddziałują miękko, niekiedy figlarnie, dynamicznie, z rozmachem; delikatne lub bardzo silne, lekko otaczają albo też ciasno wiążą, np. winorośl, powój, szparag ozdobny, fasola, gałęzie pokręconych form wierzby, leszczyny, a także poplątane sznury, nici i taśmy, plecionki z traw i gałęzi;

•    łamane - zmieniają nagle swój kierunek, tworzą krótkie odcinki prostych linii i kąty ostre; oddziałują kapryśnie, twardo i uparcie, są dziwaczne i kanciaste; w przestrzeni potrzebują dużo miejsca, aby każda zmiana kierunku była widoczna, np. gałęzie robinii, pigwy, pędy skrzypu, źdźbła traw, sitowie, a także elementy konstrukcyjne - listwy, kawałki rur, paski blachy, siatka.

Płaszczyzna

Płaszczyzna jest tworem dwuwymiarowym, ma długość oraz szerokość i w zależności od rodzaju i przebiegu linii granicznych tworzy różne figury geometryczne, tzw. płaszczyzny podstawowe: kwadrat, trójkąt, koło oraz ich „pochodne". Kwadrat wyraża równowagę i stabilność, a rośliny ułożone w pozycji paralel wyglądają jak w naturalnym stanowisku; charakterystyczna jest tutaj również piętro-wość roślinności. Koło jest formą doskonałą, spokojną i skończoną, z niezliczoną ilością osi symetrii, charakterystyczną dla wieńców, kul i okrągłych bukietów. Trójkąt jest zmienny i pełen wahań; im wyższy trójkąt, tym wyższe wywołuje napięcie. W kształcie trójkąta wykonuje się wiązanki jednostronne i kom-