66 3

Ogólne zasady kompozycji

Aby zachować równowagę w kompozycji, należy zawsze wychodzić od założonej osi symetrii i położonego na niej punktu środkowego, a każdy kierunek ruchu powinien biegnąć od niego lub dążyć do niego. Małą grupę lub formę należy odsunąć od punktu środkowego, a dużą przybliżyć. W przypadku jednakowej odległości od tego punktu kilka małych form będzie stanowić równowagę dla jednej dużej. Podobnie wyważa się kontrasty barw, np. dla zachowania równowagi błękit musi przeważać nad czerwienią, ponieważ słabe kontrasty sprawiają wrażenie lekkości, a mocne ciężkości. Dla zasady zachowania równowagi ważne są także głębia i wielkość (wysokość) dekorowanego wnętrza. Dekoruje się - w sposób przemyślany - kolejne plany: przedni, środkowy i tylny, przy czym w planie środkowym dominują elementy najbardziej atrakcyjne. Harmonijną, zrównoważoną kompozycję można uzyskać, stosując poznane zasady, m.in. zmieniając stosunki wielkości, specyficznie sytuując elementy przestrzenne, zmieniając kontrast jasności i ciemności przy zachowaniu pełnej płynności przechodzenia w siebie elementów przestrzennych. Przy tworzeniu kompozycji kwiatowych powstają napięcia związane z wyczuciem ciężkości i równoczesną potrzebą wyrównania różnic. Istnieje pojęcie tzw. wagi optycznej, wymierzanej „na oko”, związanej z odczuciem, a nie z rzeczywistą masą przedmiotów. Na wrażenie wagi optycznej wpływają różne właściwości przedmiotów:

•    przedmiot przezroczysty wydaje się lżejszy niż nieprzezroczysty,

•    przedmiot gładki jest optycznie lżejszy niż chropowaty,

•    struktura jedwabna daje wrażenie lżejszej od rustykalnej,

•    barwy jasne sprawiają wrażenie lżejszych niż barwy ciemne,

•    kształty okrągłe wydają się cięższe niż wysmukłe,

•    formy leżące „ważą” więcej niż stojące,

•    jedna zamknięta forma wydaje się cięższa od dużej liczby małych, pojedynczych form o łącznej masie takiej samej jak duża.

Układ pozostaje w równowadze, kiedy spełniona jest zasada dźwigni: waga o równych ramionach jest w równowadze, gdy ramiona dźwigni są jednakowo obciążone, a jeżeli ramiona są różnej długości, to krótsze musi być bardziej obciążone niż dłuższe. Kompozycja bez wyważonej równowagi optycznej sprawia wrażenie, że się przechyla i może się przewrócić; zakłóca to jej harmonijność.

Zasada kontrastów (przeciwieństw) polega na wywoływaniu wrażeń przez przeciwstawne właściwości zestawianych ze sobą elementów przy zachowaniu istotnej spójności wewnątrz układu. Kontrasty są najsilniejszym środkiem wzmacniającym i uaktywniającym kształty oraz barwy. Mogą być mocne, słabe, pozbawione napięcia lub przeciwstawne. W przypadku kontrastu barw bierze się pod uwagę ich nasycenie, jasność, temperaturę, a także barwy rzeczywiste i pozorne. Rzeczywistą barwę przedmiotu stanowi barwa dekorowanej powierzchni bryły lub wnętrza, a za pozorną barwę uważa się wrażenie optyczne wywołane u odbiorcy w szczególnych warunkach otoczenia, oświetlenia i odległości. Aby prawidłowo dobrać i rozmieścić barwy, należy z jasnych i agresywnych barw utworzyć grupę główną (skupiającą wzrok), a z barw ciężkich i dalekich - grupy uboczne. Dzięki temu motyw główny będzie działał silniej kolorystycznie niż motyw uboczny. Najczęściej stosowanymi kontrastami kolorystycznymi (omówionymi wcześniej) są: kontrast przeciwstawień, kontrast jasności i ciemności, kontrast ciepła i zimna, kontrast jakości i kontrast ilości. W odniesieniu do brył można wyróżnić:

•    kontrast wielkości - gdy duże formy stanowią silny akcent wśród małych (lub odwrotnie);

•    kontrast kształtów - gdy formy kanciaste stanowią akcent wśród kulistych (lub kuliste wśród kanciastych);

•    kontrast ilości - gdy zagęszczenie zwraca uwagę na powierzchni luźno zapełnionej przez elementy rozproszone (i odwrotnie);

•    kontrast kierunku - gdy formy pionowe i poziome kontrastują ze sobą.

Wymienione zasady w połączeniu z twórczym myśleniem i fantazją florysty mają prowadzić do tworzenia oryginalnych, harmonijnych i pełnych wyrazu aranżacji roślinnych.