69 2

Ogólne zasady kompozycji

Zasada ograniczenia

W jednej kompozycji mogą być zawarte najwyżej trzy lub cztery znaczące części o dużym oddziaływaniu. Jeżeli jest ich mniej, to kompozycja wygląda na nieskończoną i zbyt skromną (dwie części konkurują ze sobą i dopiero trzecia prowadzi do doskonałości, np. trzy linie w ikebanie japońskiej: niebo, człowiek, ziemia, lub konstelacje: słońce, księżyc, gwiazdy, albo kwiat cięty złożony z łodygi, liścia : kwiatu). Jeżeli natomiast części jest więcej - aranżacja jest niejasna, nieprzejrzysta i nie podoba się odbiorcy. W prostych kompozycjach graficznych często łączy się trzy gatunki (trzy kształty i kolory). Można to rozbudować do grup kolorów i także pozostać w zgodzie z zasadą ograniczenia.

Zasada ograniczenia uwzględnia zdolność do ogarnięcia wzrokiem trzech rzeczy lub trzech cech przy szybkim spojrzeniu na obiekt. Pierwszy dostrzeżony zostaje ogólny zarys, gdyż oko ludzkie nie postrzega wszystkich szczegółów naraz. Nawet dużo szczegółów można umiejętnie uporządkować, tak aby tworzyły trzy jednostki oddziałujące.

Zasada hierarchii

Zasada hierarchii reguluje związki między dominującym motywem głównym i dostosowującymi się do niego motywami pobocznymi, dzięki czemu nie ma między nimi rywalizacji. O dominacji motywu głównego może decydować wielkość, jasność, aktywność barwy, pełne napięć kombinacje barw, formy strzeliste i proste, ich wysokość i miejsce ekspozycji aranżacji. W kompozycjach zamkniętych zasada hierarchii dotyczy najczęściej doboru barw (np. w dużym bukiecie gerber, których kolor dominuje nad zielenią towarzyszącą). W kompozycjach o zarysie rozluźnionym spełniona jest zasada spójności, ponieważ elementy podporządkowane pod każdym względem dopasowują się do motywu głównego (muszą mieć mniejszą wartość). Element dominujący nadaje aranżacji temat i jest ona zrozumiała, co podkreślają też części podporządkowane. Dzięki zastosowaniu zasady hierarchii każda część kompozycji pełni w niej wyznaczoną rolę: spojrzenie (odbiorcy) jest prowadzone zgodnie ze stopniowaniem wartości roślin i każda część ułożona jest też zgodnie ze swoją naturalną potrzebą znaczenia. Szczególnie ważne jest więc przestrzeganie oddziaływania części kompozycji zgodnie z istotą i wartością kwiatów.

Kompleksowe stosowanie zasad kompozycji

Aranżując kompozycję kwiatową, należy właściwie określić temat, dobrać do niego materiał roślinny i zastosować odpowiednie zasady kompozycji. Wybierając środki kształtowania, zwraca się uwagę na to, aby harmonizowały ze sobą, pasowały do rodzaju kompozycji i okoliczności. Szczególną uwagę należy zwrócić na takie właściwości środków, jak kształt, barwy, ruch, struktura, istota i wartość roślin. Na właściwy dobór środków kształtowania wpływają także hierarchia, podobieństwa lub kontrasty, tworzenie harmonii oraz zgodność materiału z celem aranżacji. Podczas aranżacji stosuje się omówione już wcześniej:

•    zasady kompozycji (symetria i asymetria z niezbędnym wyważeniem, ograniczenie i hierarchia; właściwe proporcje - zgodne ze złotym podziałem, optyczna równowaga);

•    zasady porządkowe (zasady łączenia w celu osiągnięcia harmonijnego połączenia wszystkich części układu wzajemnie ze sobą i z całością; uwzględnia się rytm, punkt środka ruchu, równoległość, skierowanie i przecięcia, zarys, równomierność lub powtórzenia, a także zasady tworzenia grup i proporcjonalności).

Pozycja punktu wzrostu (punktu zbiorczego)

Punkt wzrostu nazywany także punktem zbiorczym lub mocnym punktem jest miejscem, w którym znajduje się „klucz” kompozycyjny aranżacji, np. największe kwiaty lub najmocniejszy kontrast. Lokalizowany jest on w różnych miejscach względem naczynia: poniżej, powyżej, wewnątrz i obok niego.

71

ABC Florystyki i