39

2. RÓŻNORODNOŚĆ ŻYCIA NA ZIEMI

Układ

(część ciała)

Wór powłokowo--mięśniowy

Jama ciała

Układ

pokarmowy (brak otworu odbytowego)

Układ

oddechowy

Układ krążenia

Układ wydalniczy

Układ nerwowy i narządy zmysłów

Układ rozrodczy i rozmnażanie

Porównanie przedstawicieli płazińców

Wirki

Przywry

wnętrzniaki

Tasiemce

jednowarstwowy nabłonek i kilka warstw mięśni gładkich

orzęsiony; występują rabdity

^skrzel_QW(

komórki nabłonka zlewają się w jedną warstwę - syncytiu~T~ ki nabłonek nazywany jest tegumentem); pokryty oskórkir-

pierwotna jama ciała wypełniona parenchymą

najczęściej występuje, proste lub rozgałęzione

najczęściej jelito dwugałęziste

zredukowany

'■Wstępuje

(fazy: wstępne trawienie pozakomórkowe, fagocytoza)

brak - wymiana gazowa przez powłoki ciała

często oddychanie beztlenowe

brak

typu protonefrydialnego z komórkami płomykowymi

typu ortogonalnego (para zwojów głowowych i parzyste pnie nerwowe)

narządy zmysłów: m.in. proste oczka, tzw. kubkowe, niektóre także statocy-sty

rozwój prosty

słabo rozwinięty; redukcja narządów zmysłów, np. oczu, brak statocyst; rozwinięte czucie chemiczne

hermafrodytyczne; zapłodnienie krzyżowe

rozwój złożony (często z licznymi postaciami larwalnymi i żywicielami pośrednimi)

zdolność do sa-mozapłodnienia

u Diplozoon dochodzi do zrastania się osobników

uwaga: przywra krwi - rozdzielno-płciowa z dymorfizmem płciowym

Przystosowanie płazińców do pasożytnictwa

raany czepne - przyssawki, haczyki,

•    ^rÓZne ° Ławkowe na głowie - przymoco-

^bnJZÓA ^Plcian narządów (np. jelita)

wujo ^d° _uktacju pokarmowego (tasiemce);

•    ^bra.^kkj m|_eczka pokarmowego wchłaniane ⁵kt°lⁿe_Z'powłoki ciała

^sQ j nnść oskórka na działanie enzymów 0 OClp^ornOS .    . • |

^r!E5<^'^t3°'^{ności do} p^rzep.^ro7^dza-

ia oddychania beztlenowego (glikoliza -q!ówne źródło energii)

°_silnie spłaszczone, na|częsae| członowane ciało 0 stabo rozwinięte mięśnie (ograniczony ruch)

•    brak ubarwienia ciała

•    zredukowane narządy zmysłów - u dorosłych brak oczu

•    obojnactwo; silnie rozbudowany układ rozrodczy gwarantujący olbrzymią płodność (jaja zawierają mało substancji zapasowej i dlatego występują larwy w ogromnych ilościach - miliony)

•    zdolność do samozapłodnienia

•    złożoność cyklu życiowego — występowanie larw kilku rodzajów, które rosną w organizmach żywicieli pośrednich, a niektóre rozmnażają się bezpłciowo

Niektóre płazińce i wywoływane przez nie choroby

Pasożyt	Choroba	Drogi zakażenia	Zapobieganie zakażeniom człowieka	Uwagi
Tasiemiec uzbrojony (larwa - wągier)	tenioza	mięso wieprzowe z wągrami	kontrola mięsa	człowiek - żywiciel ostateczny
Tasiemiec uzbrojony (jaja inwazyjne)	cysticerkoza	samozarażenie	higiena osobista	człowiek - żywiciel pośredni
Tasiemiec nieuzbrojony	tasiemczyca	mięso wołowe z wągrami	kontrola mięsa	człowiek - żywiciel ostateczny
Tasiemiec bąblowcowy	bąblowica	kontakty z psami	przestrzeganie higieny w kontaktach z psami	niebezpieczny, człowiek zaraża się nim bardzo rzadko
Tasiemiec kręćko-^wy (mózgowiec)	kołowacizna (cenuroza)	spożycie pokarmu z jajami występującymi w psich odchodach	przestrzeganie higieny w kontaktach z psami	człowiek zaraża się nim bardzo rzadko; niebezpieczny (larwa - cenurus -to duży bąbel ze znaczną liczbą główek tasiemca, rozwijający się w mózgu lub siatkówce oka roślinożernych przeżuwaczy)
^ogiowiec szeroki ^M°tylica~~--- -		zjedzenie plero-cerkoidu w mięsie ryby	obróbka cieplna ryb przeznaczonych do spożycia	czasem człowiek jest żywicielem ostatecznym
bobowa ^Przywra krwi Uliczko	fascjoloza	picie nieprzego-towanej wody		czasem człowiek jest żywicielem ostatecznym
	schistosomato- za	aktywnie przez skórę; np. na polach ryżowych		rozdzielnopłciowa - dymorfizm płciowy; człowiek jest żywicielem ostatecznym
				pierwszy żywiciel — ślimak, drugi - mrówka; zarażenie człowieka teoretycznie możliwe, lecz mało prawdopodobne